ภาวะชักกระตุกต่อเนื่องจากพิษยาชาเฉพาะที่และฟีนิโตอินกับอาการยึกยือ: รายงานผู้ป่วย 1 ราย
บทคัดย่อ
ยาฟินิโตอินเป็นยากันชักที่มีประสิทธิภาพในการรักษาอาการชักและใช้บ่อยในทางเวชปฏิบัติ อาการเคลื่อนไหวผิดปกติที่เกิดตามหลังการใช้ยาฟินิโตอิน เช่น อาการสั่น (tremor), การสั่นกระพือของมือ (asterixis), กล้ามเนื้อกระตุกเร็ว (myoclonus), การเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อที่ไม่สามารถควบคุมอาการได้ หรือกลุ่มอาการยึกยือ (tardive dyskinesia) เป็นกลุ่มอาการผิดปกติบริเวณกล้ามเนื้อใบหน้า ลิ้น ริมฝีปาก ขากรรไกร (orofacial dyskinesia) และแขนขา (limbs dyskinesia)ลำตัวเป็นผลตามหลังจากการใช้ยากันชักฟีนิโตอินที่พบไม่บ่อย รายงานผู้ป่วยเด็กเพศชายอายุ 6 ปี ถูกส่งตัวมาจากโรงพยาบาลเอกชน ด้วยประวัติอุบัติเหตุลื่นล้มถูกหินบาดเป็นแผลฉีกขาดบริเวณที่แขนสองข้าง ไม่มีอาการบาดเจ็บที่ศีรษะผู้ป่วยรู้สึกตัวดีได้ไปตรวจที่ห้องฉุกเฉินและได้รับการเย็บแผลขณะถูกเย็บแผลผู้ป่วยมีอาการชักกระตุกต่อเนื่อง (status epilepticus) ผู้ป่วยได้รับยากันชัก diazepam 5 มิลลิกรัมฉีดทางเส้นเลือดดำ 2 ครั้ง (0.3 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม) และ Phenytoin ขนาด 400 มิลลิกรัม (21.6 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม) ทางเส้นเลือดดำ จนหยุดชัก หลังชักไม่รู้สึกตัว จึงได้รับการใส่ท่อช่วยหายใจ และส่งตัวมาโรงพยาบาลชลบุรี โดยได้รับยา Phenytoin รักษาต่อในขนาด 5 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมต่อวัน วันที่สองของการนอนโรงพยาบาลผู้ป่วยมีอาการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อลักษณะเข้าได้กับกลุ่มอาการยึกยือ Tardive dyskinesia โดยผู้ป่วยมีอาการเกร็งบิดบริเวณใบหน้า แลบลิ้น แสยะปาก ยักคิ้ว แขนขาขยุกขยิก ขณะที่เป็นผู้ป่วยรู้ตัวดี ทำตามสั่งได้แต่ไม่สามารถควบคุมอาการที่เกิดขึ้นเองได้ ตรวจร่างกายทั่วไปและระบบประสาทปกติ ผลตรวจเลือดและตรวจน้ำไขสันหลังปกติหลังจากทบทวนประวัติการรักษาและยาที่ผู้ป่วยได้รับ พบว่าขณะทำการเย็บแผลผู้ป่วยได้ถูกฉีดยาชา 2% Lidocaine ทั้งหมด 10 ซีซี เทียบเท่าปริมาณ 200 มิลลิกรัม เมื่อเทียบกับน้ำหนักตัวผู้ป่วย 18.5 กิโลกรัม เท่ากับ 10.8 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ซึ่งเกินขนาดของยาชา Lidocaine ที่เป็นพิษมีขนาดเท่ากับ 4.5 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้ชักได้ หลังหยุดยาฟินิโตอินพบว่าอาการเคลื่อนไหว Tardive dyskinesia หายไป ผู้ป่วยกลับมาเป็นปกติในวันที่ 3 ของการนอนโรงพยาบาล
คำสำคัญ : พิษยาชาเฉพาะที่, ชักกระตุกต่อเนื่อง, ฟินิโตอิน-ยากันชัก, อาการเคลื่อนไหวผิดปกติ-อาการยึกยือ
เอกสารอ้างอิง
Patocka J, Wu Q, Nepovimova E, Kuca KJF, Toxicology C. Phenytoin and antiseizure drug: overview of its chemistry, pharmacology and toxicology. FoodChem Toxicol. 2020;142:111-393.
Rissardo JP, Caprara ALF. Phenytoin-associated movement disorder: a literature review. Tzu Chi Medical Journal. 2022;34(4):409-17.
Rosenblum E, Rodichom L, Hanson PA. Movement disorder as a manifestation of diphenylhydantoin toxicity. Pediatrics. 1974;24:68-71.
Jan JE, Kliman MR. Extrapyramidal disturbance and vascular changes during diphenylhydantoin intoxication. Can Med Assoc J. 1974;111:636-41.
Opida CL, Kothals JK, Somasundaram M. Bilateral ballismus in phenytoin intoxication. Ann Neurol. 1978;3:186.
Buchanan N, Rosen E, Rabinowitz L. Athetosis and phenytoin toxicity. Am J Dis Child. 1977;131:105.
DeVeaugh-Geiss J. Aggravation of tardive dyskinesia by phenytoin. N Engl J Med. 1978;298:457-8.
Corey A, Koller W. Phenytoin-induced dystonia. Ann Neurol. 1983;14:92–3.
Choonara IA, Rosenbloom L. Focal dystonic reaction to phenytoin. Dev Med Child Neurol. 1984;26:677–8.
Chaudhary N, Ravat SH, Shah PU. Phenytoin induced dyskinesia. Indian Pediatr. 1998;35:274–6.
Reynolds EH, Trimble MR. Adverse neuropsychiatric effects of anti- convulsant drugs. Drugs. 1985;29:570–81.
Yamamoto K, Noda S, Itou H, Umezaki H, Morimatsu M. A case of involuntary movements probably produced by low doses of phenytoin intoxication. Rinsho Shinkeigaku. 1990;30:571–3.
Hoaken PC, Kane FJ. Unusual brain syndrome seen with diphenylhydantoin and pentobarbital. Am J Psychiatry. 1963;120:282-3.
Peters HA, Eichman PL, Price JM, Kozelka FL, Reese HH. Abnormal copper and tryptophan metabolism and chelation therapy in anticonvulsant drug intolerance. Dis Nerv Syst. 1966;27:97-107.
Shulman L, Singer C, Weiner W. Phenytoin-induced focal chorea. Mov Disord. 1996;11:111-4.
Sekimoto K, Tobe M, Saito S. Local anesthetic toxicity: acute and chronic management. Acute Med Surg. 2017 Apr;4(2):152-60.
Yoshida M, Yamada S, Ozaki Y, Nakanishi T. Phenytoin-induced orofacial dyskinesia: a case report. J Neurol. 1985;231:340–2.
Harrison M, Lyons G, Landow E. Phenytoin and dyskinesias: a report of two cases and review of the literature. Mov Disord. 1993;8(1):19–27.
Montenegro MA, Scotoni AE, Cendes F. Dyskinesia induced by phenytoin. Arq Neuropsiquiatr. 1999;57:356-60.
Micheli F, Lehkuniec E, Gatto M, Pelli M, Asconape J. Hemiballimus in a patient with partial motor status epilepticus treated with phenytoin. Funct Neurol. 1993;8:103-7.
Garcia-Ramos R, Ramos TM, Galende AV, Etessam JPJN. Phenytoin-induced acute orofacial dyskinesia. Neurologia. 2013;28(3):193-4.
Donald MJ, Derbyshire S. Lignocaine toxicity; a complication of local anaesthesia administered in the community. Emerg Med J. 2004;21:249-50.
Moran LR, Hossain T, Insoft RM. Neonatal seizures following lidocaine administration for elective circumcision. J Perinatol. 2004;24:395-6.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
บท
การอนุญาต
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพิ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารโรงพยาบาลชลบุรี