ปัจจัยที่สัมพันธ์กับความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วยเด็กที่ได้รับยาเตรียมเฉพาะรายในงานเภสัชกรรมการผลิต โรงพยาบาลน่าน

ผู้แต่ง

  • ธรรมรัฐ อัศวพุทธิ กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลน่าน

คำสำคัญ:

ยาเตรียมเฉพาะราย, ความร่วมมือในการใช้ยา, ผู้ป่วยเด็ก

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: การดูแลผู้ป่วยเด็กที่ได้รับยาเตรียมเฉพาะรายของงานเภสัชกรรมการผลิตพบปัญหาทางยา ได้แก่ การไม่มารับยาตามนัดของเภสัชกร ผู้ป่วยเด็กมาก่อนนัด เป็นต้น ซึ่งอาจส่งผลต่อความร่วมมือในการใช้ยา ผู้วิจัยจึงต้องการศึกษาสาเหตุของปัญหา และปัจจัยที่สัมพันธ์กับความร่วมมือในการใช้ยา

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาสาเหตุของปัญหา และปัจจัยที่สัมพันธ์กับความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วยเด็กที่ได้รับยาเตรียมเฉพาะรายจากงานเภสัชกรรมการผลิต

วิธีวิจัย: วิเคราะห์ภาคตัดขวาง 3 เดือนตั้งแต่สิงหาคม-ตุลาคม พ.ศ. 2567 ผู้ป่วยเด็กจำนวน 81 ราย โดยใช้แบบสอบถามข้อมูลพื้นฐานของผู้ป่วยเด็ก ได้แก่ เพศ อายุ โรคที่ใช้ยาเตรียมเฉพาะราย ความถี่ของการรับประทานยาเตรียมเฉพาะราย โรคประจำตัวอื่น ๆ จำนวนชนิดของยาโรคประจำตัวอื่นที่รับประทานร่วมด้วย ผลข้างเคียงของยา สถานภาพของผู้ดูแล/ผู้ปกครองเด็ก การอยู่อาศัยของเด็ก ช่วงเวลาที่สามารถดูแลเด็ก อาชีพผู้ดูแล รายได้ของครอบครัวต่อเดือน และแบบสอบถามทัศนคติในการรับบริการยาเตรียมเฉพาะราย ทัศนคติพฤติกรรมการใช้ยา สถิติที่ใช้ chi-square test และ Fisher’s exact test สำหรับข้อมูลพื้นฐาน และ multiple regression analysis เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ความร่วมมือในการใช้ยา

ผลการวิจัย: ผู้ป่วยเด็กส่วนใหญ่ได้ตำรับยากลุ่มโรคติดเชื้อร้อยละ 49.38 โดยมีร้อยละของผู้ป่วยที่มีความร่วมมือในการใช้ยาระดับดีเพียง 25.93 พบว่าสถานภาพของผู้ดูแล/ผู้ปกครองเด็ก และการอยู่อาศัยของเด็กมีความร่วมมือในการใช้ยาแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) และทัศนคติในการบริการรับยาเตรียมเฉพาะราย พฤติกรรมการใช้ยามีความสัมพันธ์กับความร่วมมือในการใช้ยาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05)

สรุปผล: สถานภาพของผู้ดูแล/ผู้ปกครอง การอยู่อาศัยของเด็กกับพ่อแม่หรือผู้อื่นมีผลต่อความแตกต่างของความร่วมมือในการใช้ยาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ นอกจากนี้ทัศนคติในการรับบริการยาเตรียมเฉพาะราย และทัศนคติพฤติกรรมการใช้ยามีความสัมพันธ์ต่อความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วยเด็กที่ได้รับยาเตรียมเฉพาะรายอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

ประวัติผู้แต่ง

ธรรมรัฐ อัศวพุทธิ, กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลน่าน

ภ.บ., บธ.ม.

เอกสารอ้างอิง

Nahata MC. Lack of pediatric drug formulations. Pediatrics. 1999;104(3 Pt 2):607-9. PMID: 10469800.

Koren G, Haslam RH. Pediatric medication errors: predicting and preventing tenfold disasters. J Clin Pharmacol. 1994;34(11):1043-5. doi: 10.1002/j.1552-4604.1994.tb01978.x.

Levine SR, Cohen MR, Blanchard NR, Federico F, Magelli M, Lomax C, et al. Guidelines for preventing medication errors in pediatrics. J Pediatr Pharmacol Ther [Internet]. 2001 [cited 2024 Aug 17};6(1):426-42. Available from: https://www.researchgate.net/profile/Carlton-Lee-2/publication/237213189

อรวรรณ สามัคคีธรรม, ขวัญจิต ด่านวิไล. การประเมินความร่วมมือการใช้ยาในผู้ป่วยเด็กกลุ่มอาการเนโฟรติกที่มารับบริการ ณ งานบริการเภสัชกรรมผู้ป่วยนอก สถาบันเด็กแห่งชาติมหาราชินี. วารสารกรมการแพทย์ [อินเตอร์เน็ต]. 2560 [สืบค้นเมื่อ 9 มิ.ย. 2567];42(6):88-95. สืบค้นจาก: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/JDMS/article/view/248418

ศิณาพรรณ หอมรส. ปัจจัยที่ส่งผลต่อความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มารับบริการ โรงพยาบาลบางกระทุ่ม จังหวัดพิษณุโลก. วารสารความปลอดภัยและสุขภาพ [อินเตอร์เน็ต]. 2563 [สืบค้นเมื่อ 21 มิ.ย. 2567];13(1):82-92. สืบค้นจาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JSH/article/view/237697

ทัศนา เติมคลัง. ความร่วมมือของผู้ป่วยโรคหอบหืด ณ สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี [วิทยานิพนธ์ปริญญาเภสัชศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาเภสัชกรรมคลินิก]. กรุงเทพมหานคร: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล; 2541.

สุกัญญา อวิหิงสานนท์. การบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยเด็ก ณ คลินิกโรคติดเชื้อไวรัสเอชไอวี สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี [วิทยานิพนธ์ปริญญาเภสัชศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาเภสัชกรรมคลินิก]. กรุงเทพมหานคร: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล; 2543.

ศิริมา ไชยมูล. การพัฒนาสูตรตำรับยาเตรียมพิเศษเฉพาะคราวครีมทางช่องคลอดคอนจูเกทเอสโตรเจนจากยาเม็ด. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม [อินเตอร์เน็ต]. 2564 [สืบค้นเมื่อ 19 ก.ค. 2567];18(1):142-153. สืบค้นจาก: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/MKHJ/article/view/249552

กานต์ ชัยทอง. การพัฒนาตำรับยาฟูโรซีไมด์สำหรับผู้ป่วยเฉพาะราย [วิทยานิพนธ์ปริญญาเภสัชศาสตร์มหาบัณฑิต]. มหาสารคาม: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาสารคาม; 2542.

สายชล ชำปฏิ. สาเหตุของปัญหาและวิธีการแก้ไขปัญหาจากการใช้ยาของผู้ป่วยในการเยี่ยมบ้านโดยเภสัชกร. วารสารเภสัชกรรมคลินิก [อินเตอร์เน็ต]. 2560 [สืบค้นเมื่อ 10 ก.ค. 2567];23(2):1-9. สืบค้นจาก: https://thaidj.org/index.php/TJCP/issue/view/915/153

พชรณัฐฏ์ ชยณัฐพงศ์. ปัญหาด้านยาในผู้ป่วยโรคเรื้อรังระหว่างการเยี่ยมบ้านโดยเภสัชกร ในทีมหมอครอบครัวของเครือข่ายสุขภาพพรหมคีรี. วารสารเภสัชกรรมไทย [อินเตอร์เน็ต]. 2560 [สืบค้นเมื่อ 10 ก.ค. 2567];9(1):103-10. สืบค้นจาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/TJPP/article/view/169796

ชื่นจิตร กองแก้ว. พฤติกรรมความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วย: การวิพากษ์คำจำกัดความ. วารสารไทยเภสัชศาสตร์และวิทยาการสุขภาพ [อินเตอร์เน็ต]. 2554 [สืบค้นเมื่อ 17 ก.ค. 2567];6(4):299-302. สืบค้นจาก: https://ejournals.swu.ac.th/index.php/pharm/article/download/2885/2897/9313

นวภรณ์ วิมลสาระวงศ์. การสำรวจการเตรียมยาพิเศษเฉพาะรายชนิดรับประทานสำหรับเด็กในโรงพยาบาลของประเทศไทย. กุมารเวชสาร [อินเตอร์เน็ต]. 2557 [สืบค้นเมื่อ 17 ก.ค. 2567];31(1):21-2. สืบค้นจาก: https://library.childrenhospital.go.th/library/Journal/ThaiPedJ/2557/No.1/21.pdf

กลุ่มงานเภสัชกรรม สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี. ยาเตรียมพิเศษเฉพาะรายสำหรับเด็ก. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี; 2552.

Moore TR, Symons FJ. Adherence to behavioral and medical treatment recommendations by parents of children with autism spectrum disorders. J Autism Dev Disord. 2009;39(8):1173-84. doi: 10.1007/s10803-009-0729-0.

Modi AC, Rausch JR, Glauser TA. Patterns of nonadherence to antiepileptic drug therapy in children with newly diagnosed epilepsy. JAMA. 2011;305(16):1669-76. doi: 10.1001/jama.2011.506.

Yuenyaw M, Thampanichawat W, Nookong A. Predictors of adherence to antiretroviral medication in children with HIV infection. Nurse Sci J Thail [Internet]. 2012 [cited 2024 Aug 17];30(4):80-9. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/ns/article/view/10545

World Health Organization. Adherence to long-term therapies: evidence for action [Internet]. Geneva: World Health Organization; 2003 [cited 2024 Aug 17]. Available from: https://iris.who.int/handle/10665/42682

อุไรวรรณ ชัยชนะวิโรจน์, นิรนาถ วิทยโชคกิติคุณ. พฤติกรรมการใช้ยาในผู้สูงอายุไทย [อินเตอร์เน็ต]. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข; 2557 [สืบค้นเมื่อ 19 ก.ค. 2567]. สืบค้นจาก: https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/4305?/locale-attribute=th

Gurwitz JH, Field TS, Harrold LR, Rothschild J, Debellis K, Seger AC, et al. Incidence and preventability of adverse drug events among older persons in the ambulatory setting. JAMA. 2003;289(9):1107-16. doi: 10.1001/jama.289.9.1107.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-07-15