การพัฒนารูปแบบการดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่สำหรับโรงพยาบาล

บทคัดย่อ

การวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่สำหรับโรงพยาบาล ศึกษาผลการดำเนินการ ความพึงพอใจต่อการรับบริการ และปัญหาอุปสรรคต่อการดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่ กลุ่มตัวอย่างเป็น 1) ผู้ทรงคุณวุฒิ ประชุมเสนอ Model จำนวน 30 คน 2) กลุ่มผู้ให้บริการ 20 คน จาก 2 โรงพยาบาลอาสาสมัคร 3) กลุ่มผู้รับบริการเชิงรับ/เชิงรุก 160 คน แบ่งเป็นผู้รับบริการเชิงรับ 80 คน และเชิงรุก 80 คน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาคือ รูปแบบการดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่ แบบสอบถามการรับบริการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่ แบบบันทึกผลการรับบริการ และแบบแนวทางการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และ Paired sample t-test และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยการวิเคราะห์เนื้อหา พบผลการวิจัยดังนี้ รูปแบบการดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่ : มีผู้จัดการ 1 คน ดำเนินการประสาน เชื่อมโยง บูรณาการงานร่วมกัน ในเรื่องสถานที่ ควรแยกเป็นศูนย์ให้บริการโดยเฉพาะ เครื่องมือ อุปกรณ์ จัดให้มีแบบคัดกรองความเสี่ยงต่างๆ เครื่องชั่งน้ำหนัก ที่วัดส่วนสูง สายวัดรอบเอว เครื่องวัดความดันโลหิต เครื่องวัดสมรรถภาพร่างกาย ซึ่งเป็นเครื่องมือโดยเบื้องต้น ดำเนินการให้บริการทั้งเชิงรับและเชิงรุก (ในและนอกโรงพยาบาล) ในกลุ่มผู้มีสุขภาพดี กลุ่มเสี่ยง และกลุ่มป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง หรือโรคอื่น ๆ โดยให้บริการตรวจคัดกรอง ตรวจสุขภาพ ตรวจสมรรถภาพทางร่างกาย ให้คำปรึกษาด้านสุขภาพ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ฝึกการออกกำลังกาย ให้บริการวัคซีน ตรวจคัดกรองโรคมะเร็ง ตรวจคัดกรองโรคจากการประกอบอาชีพ และให้บริการตามชุดบริการ หลังจากการรับบริการ ผู้รับบริการกลับไปดูแลตนเองที่บ้าน พบว่า มีพฤติกรรมสุขภาพดีกว่าก่อนการรับบริการ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.001) มีน้ำหนัก เส้นรอบเอว สมรรถภาพทางร่างกายในเรื่องความจุปอด ความอ่อนตัว และสมรรถภาพการใช้ออกซิเจนสูงสุด ดีกว่าก่อนการรับบริการอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.05) ทั้งในกลุ่มรับบริการเชิงรับและเชิงรุก ทั้งนี้ ผู้รับบริการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่ทั้งในกลุ่มรับบริการเชิงรับและเชิงรุก มีความพึงพอใจต่อการรับบริการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่ในระดับมาก ร้อยละ 90.0 และ 75.0 ตามลำดับ ผู้ให้บริการมีปัญหาต่อการดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่เพียงเล็กน้อยเท่านั้น

จากผลการวิจัย พบว่า รูปแบบการดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพแนวใหม่ดังกล่าวมีประสิทธิผลที่ดี ผู้รับบริการมีความพึงพอใจ และมีความเป็นไปได้ในการปฏิบัติ จึงควรนำรูปแบบดังกล่าวไปจัดตั้งและดำเนินการในโรงพยาบาลต่าง ๆ ต่อไป