พฤติกรรมและปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเลือกใช้ยาที่ไม่ต้องใช้ใบสั่งแพทย์ด้วยตนเองของประชาชนในเขตอำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก: การใช้ยาพาราเซตามอล ยาธาตุน้ำขาวและผงเกลือแร่ชดเชยการสูญเสียน้ำ
Behaviors and Associated Factors of Selection for Self-medication with Non-Prescription Medicines among People in Ongkharak District, Nakhon Nayok Province: Using Paracetamol, Salol et Menthol Mixture, and Oral Rehydration Salts
Abstract
เข้าถึงอย่างกว้างขวาง การวิจัยนี้เพื่อศึกษาพฤติกรรมและปัจจัยที่สัมพันธ์ต่อความเสี่ยงในการใช้ยาด้วยตนเองของประชาชน โดยมุ่งสนใจยา 3 รายการ ได้แก่ ยาพาราเซตามอล ยาธาตุน้ำขาวและเกลือแร่ชดเชยการสูญเสียน้ำ
วิธีการศึกษา: การสำรวจเชิงภาคตัดขวางโดยใช้แบบสอบถามชนิดให้อาสาสมัครตอบเอง เก็บข้อมูลในกลุ่มตัวอย่าง 480 ราย ในเขตอำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก
ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ซื้อยาใช้เอง 1-2 ครั้งต่อเดือน (ร้อยละ 65.6) ร้านยาเป็นแหล่งเข้าถึงยาหลัก (ร้อยละ 95.6) และมากกว่าครึ่งอาศัยแหล่งข้อมูลเพื่อช่วยตัดสินใจก่อนซื้อยา (ร้อยละ 65.4) กลุ่มตัวอย่างที่ซื้อยาพาราเซตามอลใช้ร้อยละ 31.5 มีโอกาสใช้ยาพาราเซตามอลเกินขนาด ผู้ที่มีรายได้สูง ทำงานบริษัทเอกชนและมีโรคประจำตัวมีแนวโน้มใช้ยาเกินขนาดเพิ่มขึ้น 1.7-4.2 เท่า กลุ่มตัวอย่างที่ซื้อยาธาตุน้ำขาวใช้ร้อยละ 75.1 มีโอกาสใช้ยาผิดข้อบ่งใช้ อาชีพอื่นนอกเหนือจากนักศึกษามีโอกาสใช้ยาผิดข้อบ่งใช้เพิ่มขึ้น 2.1-4.4 เท่า และกลุ่มตัวอย่างที่ซื้อผงเกลือแร่ใช้ร้อยละ 75.5 มีโอกาสใช้ผลิตภัณฑ์ผิดข้อบ่งใช้ โดยอาชีพค้าขายหรือธุรกิจส่วนตัว และการมีเด็กในครอบครัวมีโอกาสใช้ผิดข้อบ่งใช้เพิ่มขึ้น 2.1-2.8 เท่า
สรุป: กลุ่มตัวอย่างเข้าถึงการใช้ยาและแหล่งข้อมูลเพื่อสนับสนุนการเลือกใช้ยาจากหลายแหล่ง บางส่วนมีพฤติกรรมเสี่ยงในการใช้ยาเกินขนาดและผิดข้อบ่งใช้ ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมเสี่ยงดังกล่าว ได้แก่ รายได้ อาชีพ โรคประจำตัว และการมีเด็กเล็กในครอบครัว
คำสำคัญ: พฤติกรรมการเลือกใช้ยาด้วยตนเอง, แหล่งข้อมูลเกี่ยวกับยา, ยาพาราเซตามอล, ยาธาตุน้ำขาว, ผงเกลือแร่ชดเชยการสูญเสียน้ำ
Abstract
Background and objective: Self-medication in the general population for the management of health problems is becoming more widely accessible. This research was to investigate people's behaviors and factors associated with the risk of self-medication, which focused on 3 medication items, i.e. paracetamol, salol et menthol mixture, and oral rehydration salts (ORS).
Method: The cross-sectional study was conducted by using a self-administered questionnaire, which collected data from 480 subjects of the general population in Ongkharak District, Nakhon Nayok province.
Results: The majority of participants used self-medication at least 1-2 times/month (65.6%). Pharmacy was the main source for medication (95.6%), and more than half of all (65.4%) used information sources to aid in decision-making. At about 31.5% of paracetamol user groups demonstrated risk behaviors for paracetamol overdose. Overdose risk was 1.7–4.2 times higher for those with comorbidity, high income, and private sector employment. 75.1% of participants who used salol et menthol mixture were at risk for using it improperly. All occupations, with the exception of students, had a 2.1–4.4-fold higher risk of wrong indication. Approximately 75.5% of participants who used oral rehydration powder had the chance to use it improperly. Self-employed, business owners, and families with children had a 2.1–2.8-fold higher risk of selecting incorrect indications.
Conclusion: The participants had access to various sources of medications and medicine information to support their decision-making. Some participants were at risk of self-medication practices that included drug overdose and inappropriate indication. The risk of self-medication was linked to factors such as income, occupation, comorbidity, and having children in the family.
Keyword: self-medication behaviour, source of medicine information, paracetamol, salol et menthol mixture, oral rehydration powder
