Foot-care Knowledge of Diabetic Patients of Kukaew Community Hospital, Kukaew District, UdonThani Province
Keywords:
diabetic patients, foot care knowledge, ผู้ป่วยโรคเบาหวาน, ความรู้เกี่ยวกับการดูแลเท้าAbstract
ความรู้ในการดูแลเท้าของผู้ป่วยเบาหวาน เขตพื้นที่อำเภอกู่แก้วจังหวัดอุดรธานี
ปภาดา มหัทธนะประดิษฐ์1, มานพ คณะโต2*,พูนรัตน์ ลียติกุล3
1 สาขาวิชาการพัฒนาสุขภาพชุมชน ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 40002
2 ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 40002
3 คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล
หลักการและวัตถุประสงค์: โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรัง ที่มีผลทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้หลายส่วนในร่างกายเช่น ตา ไตและเท้า โดยเฉพาะการเกิดแผลที่เท้าหากไม่มีความรู้ในการดูแลเท้าที่ถูกวิธี อาจจะนำมาสู่การตัดเท้าและพิการได้ การมีความรู้เรื่องการดูแลเท้าจะช่วยป้องกันและลดความรุนแรงของแผลที่เท้าได้การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน ความรู้เกี่ยวกับการดูแลเท้าและความสัมพันธ์ระหว่างความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวานและความรู้เกี่ยวกับการดูแลเท้าในผู้ป่วยโรคเบาหวานในเขตอำเภอกู่แก้ว จังหวัดอุดรธานี
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวางในผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มารับบริการในโรงพยาบาลกู่แก้ว อำเภอกู่แก้ว จังหวัดอุดรธานี จำนวน 440 ราย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม โดยตอบเอง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยใช้สถิติไคสแควร์
ผลการศึกษา: กลุ่มศึกษาส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 61.4 อายุเฉลี่ย 59.9 ปี (SD=9.7) เป็นโรคเบาหวานแล้วเฉลี่ย 9.4 ปี (SD=6.3) มีความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวานระดับสูง ร้อยละ 80.9 แต่มีประเด็นรายข้อ เรื่องแผลที่หายยากจากหลอดเลือดส่วนปลายและอาการชาที่เกิดจากประสาทส่วนปลายเสื่อมที่ผู้ป่วยมีความรู้น้อยเมื่อเทียบกับข้ออื่นๆจึงส่งผลให้มีการดูแลเท้าที่ไม่เหมาะสมและเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่เท้าและมีความรู้เกี่ยวกับการดูแลเท้าระดับสูง ร้อยละ 45.0 โดยมีประเด็นข้อที่สำคัญ ได้แก่ หลังอาบน้ำควรเช็ดเท้าให้แห้ง ไม่ควรให้เท้าเกิดแผล ควรใส่รองเท้าที่มีขนาดพอดีกับเท้าก่อนออกจากบ้าน ควรสวมใส่รองเท้าทุกครั้งและควรออกกำลังกายข้อเท้าเพื่อเพิ่มการไหลเวียนโลหิตที่ได้ตอบถูกจำนวนน้อย และเมื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์พบว่าความรู้เรื่องโรคเบาหวานมีความสัมพันธ์กับความรู้เรื่องการดูแลเท้าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05
สรุป: ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีความรู้เรื่องโรคเบาหวานดีจะมีแนวโน้มที่จะมีความรู้ในการดูแลเท้าดีเช่นกัน ดังนั้น ผู้ดูแลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรจัดกิจกรรมส่งเสริมให้ความรู้อย่างต่อเนื่องเพื่อให้ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีความรู้เพิ่มขึ้นและมีทักษะในการดูแลเท้าเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่เท้า
Background and objective: Diabetes mellitus is a chronic disease, resulting in various complications such as eyes, kidneys and foot, particulary foot ulcers. Without foot care knowledge, it could leads to limp amputation and disable. Foot care knowledge is essential to prevent foot ulcers and also decrease its severity. The purpose of this study was to explore foot care knowledge of diabetic patients of Kukaew Community hospital, Kukaew district, UdonThani province.
Methods: This is a cross-sectional descriptive study. 440 OPD diabetic patients of Kukaew Community hospital, Kukaew district, UdonThani province were recruited. Data collected using self-administered questionnaire. Data analyzed used frequency, percentage, mean, standard deviation and used chi-square test to compare proportions between diabetes knowledge and foot care knowledge
Results: It emerge that 61.4% of the samples were female. Age average was 59.9 years old (SD=9.7). Samples aware of getting diabetic for 9.4 years (SD=6.3) on average. 80.9% of the samples have sufficient knowledge, but there are few interesting Issues such as low knowledge about wound can be hardly from peripheral artery disease and numbness from neuropathy, comparing with the knowledge in other issues leading to inadequate, inappropriate foot care may risk to complications. foot care 45.0% have sufficient knowledge on foot care, especially that the feet should be dried after taking a bath, to avoid having ulcer, to wear the shoes that fit the foot before leaving home, to wear the shoes every time and to exercise of ankle. It was found that the knowledge on diabetes associating with knowledge on foot care statistically significance at 0.05
Conclusions: Diabetes patients with good knowledge tend to have good foot care knowledge as well. The staff or caregiver should continue educating the patients to increase knowledge and skills in foot care to prevent foot complications.
References
World health organization(WHO). Global report on diabetes; 2016. [Cited August 15, 2016]. Available from: http://www.who.int/diabetes/global-report/en/
สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. จำนวนและอัตราผู้ป่วยในโรคเบาหวาน (E10-E14) ต่อประชากร 100,000 คน (รวมทุกการวินิจฉัยโรค) ปี พ.ศ. 2550-25560 จำแนกรายจังหวัดเขตสคร. และภาพรวมประเทศ (รวมกรุงเทพมหานคร) (สืบค้นอินเตอร์เน็ต). [สืบค้นเมื่อ 10 ม.ค. 2561] แหล่งข้อมูล: http://thaincd.com/information-statistic/non-communicable-disease-data.php
อำภาพร นามวงศ์พรหม, น้ำอ้อย ภักดีวงศ์. การเกิดแผลที่เท้าและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดแผลที่เท้าของผู้ป่วยเบาหวาน. วารสารการพยาบาล 2553; 25: 51-63.
Boulton AJ. Vilkeite L, Ragnarson-Tennall G, Apelqvist J. The global burden of diabetic foot disease. Lancet 2005; 366: 1719-24.
Most RS, Sinnock P. The epidemiology of lower extremity amputations in diabetic individuals. Diabetes Care 1983; 6: 87-91.
Krittiyawong S,Ngamrukos C, Benjasuratwong Y, Rawdaree P, Leelawatana R, Kosachunhahun N, et al. Thailand Diabetes Registry Project: Prevalence and Risk Factors Associated with Lower Extremity Amputation in Thai Diabetics. J Med Assoc Thai 2006; 89 (Suppl 1): S43-8.
Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. Allyn & Bacon/Pearson Education, 2007.
สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการตรวจคัดกรองและดูแลรักษาภาวะแทรกซ้อนที่เท้าในผู้เป็นเบาหวาน.โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย, 2558.
สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทยในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี.2559 [วันที่สืบค้น 10 กันยายน 2560] แหล่งที่มา http://www.dmthai.org
ศูนย์ข้อมูลระบบ NCD สสจ. อุดรธานี.2559. [วันที่สืบค้น 2 สิงหาคม 2560]. แหล่งที่มา https://www.udo.moph.go.th
อุมาพร สันธนะศักดิ์. แฟ้มบันทึกข้อมูลคลินิกผู้ป่วยเบาหวานปีที่2, 2559
คุณากร แสงอุ่น. ทฤษฎีของ bloom’s taxonomy.2559 [สืบค้นเมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม 2561] จากเว็บไซต์: http://kunakorn001.blogspot.com/2016
ลักษณา พงษ์ภุมมา. ความรู้และพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ตำบลบางทราย อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี.2560 [สืบค้นเมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม 2561]. จากเว็บไซต์ : http://journal.hcu.ac.th/pdffile/jn2040/บทที่%206.pdf
Levin ME. Preventing amputation in the patient with diabetes. Diabetes care 1995; 18: 1383-94.
Armstrong DG, Todd WF, Lavery LA, Harkless LB, Bushman TR. The natural history of acute Charcot's arthropathy in a diabetic foot specialty clinic. JAPMA 1997; 87: 272-8.
Schon, Lew C, Mark E, Easley, Steven B, Weinfeld. Charcot neuroarthropathy of the foot and ankle. Clinical orthopaedics and related research 1998; 349: 116-31.
จิตรานนท์ โกสีย์รัตนาภิบาล. ความรู้และพฤติกรรมการดูแลสุขภาพเท้าของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มารับบริการที่ตึกผู้ป่วยใน โรงพยาบาลพระอาจารย์ฝั้น อาจาโรอำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร ปีพ.ศ.2554. [สืบค้นเมื่อวันที่ 5พฤษภาคม 2561] จากเว็บไซต์: http://www.skko.moph.go.th
