Comparison of Prevalence of Liver Fluke Infection, Knowledge and Prevention Behavior between Risk Groups of Rural and Urban Community Around Water Reservoir Area

Abstract

เปรียบเทียบความชุกของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ ความรู้ และพฤติกรรมป้องกัน ในประชากรกลุ่มเสี่ยงพื้นที่รอบแหล่งน้ำชุมชนชนบทและชุมชนเมือง

ประเสริฐ  ประสมรักษ์

โครงการจัดตั้งวิทยาเขตอำนาจเจริญ มหาวิทยาลัยมหิดล จังหวัดอำนาจเจริญ 37000

หลักการและวัตถุประสงค์: อุบัติการณ์ของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น โดยปัจจัยด้านพฤติกรรมการบริโภคอาหารเสี่ยง เนื่องจากความไม่เพียงพอของความรู้ รวมถึงลักษณะทางสังคมที่แตกต่างกัน ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบความชุกของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ ความรู้และพฤติกรรมป้องกัน ในประชากรกลุ่มเสี่ยงพื้นที่รอบแหล่งน้ำชุมชนชนบทและชุมชนเมือง  

วิธีการศึกษา: เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์ ในกลุ่มประชาชนอายุ 40 ปี ขึ้นไป ใช้สูตรคำนวณขนาดตัวอย่างเพื่อเปรียบเทียบค่าสัดส่วนได้กลุ่มตัวอย่างกลุ่มละ 101 คน เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถามที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น และตรวจการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับในอุจจาระโดย Kato's thick smear technique วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ Chi-square Test  และ OR, 95% CI OR

ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างทั้งสองกลุ่ม ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย มีอายุระหว่าง 40-49 ปี  มีสถานะภาพสมรส จบการศึกษาระดับประถมศึกษา รายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่ำกว่า 3,000 บาท ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ส่วนใหญ่เคยกินปลาในแหล่งน้ำของชุมชน เคยตรวจอุจจาระหาพยาธิใบไม้ตับในรอบ 3 ปี เคยรับประทานอาหารที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคพยาธิใบไม้ตับ เมื่อเปรียบเทียบความชุก ความรู้และพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคพยาธิใบไม้ตับ พบว่า แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p=.015, .035 และ <.001 ตามลำดับ โดยกลุ่มเสี่ยงในชุมชนเมืองพบความชุกการติดเชื้อ และมีพฤติกรรมเสี่ยงน้อยกว่ากลุ่มเสี่ยงในชุมชนชนบท แต่มีความรู้สูงกว่าชุมชนชนบท

สรุป: กลุ่มเสี่ยงในเขตชนบทมีความชุก และพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับมากกว่ากลุ่มเสี่ยงในเขตเมือง แต่ความรู้น้อยกว่า ดังนั้น จึงควรเสริมสร้างความรู้และจัดกิจกรรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อโรคพยาธิใบไม้ตับแก่ประชาชนในพื้นที่รอบแหล่งน้ำชนบท

Principle and Objectives: The increasing of incidence of liver fluke infection was found due to food consumption behavior factor which related to insufficient knowledge and different of social-cultural characteristics. Therefore, comparison of the prevalence of liver fluke infection, knowledge and prevention behavior between risk groups of  rural and urban community around water reservoir area  were studied.

Method:  Cross-sectional analytical study was used in people aged 40 years old and above, the sample size was calculated by proportional estimate equation with 101 people in each group. The data was collected by questionnaire. Kato's thick smear technique was applied for liver fluke infection test. The chi square test was used in this research with OR, 95% CI OR

Results: Most of the participants in both groups were men with age between 40-49 yrs. with marital status and had elementary education. The average monthly incomes lower than 3,000 baht per month and worked in agricultural. Most of them used to eat fish the community reservoir, used to check liver fluke infection in 3 years and used to eat risk foods. The comparison of the prevalence, knowledge and risk behaviors associated with liver fluke infection was found significantly different at p= .015, .035 and <.001, respectively. The results revealed that the prevalence and risk behavior of liver fluke infection in the risk group of urban community was lower than rural community but the knowledge was higher than rural community.

Conclusions: the prevalence and risk behavior of liver fluke infection in the risk group of rural area was higher than the risk group in the urban area but the knowledge was lower. Therefore, promoting of knowledge and activities to change the risk behaviors of liver fluke infection among the people lives in rural community around water reservoir area shoud be performed.