การศึกษารูปแบบส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยไทย แบบองค์รวม: การประเมินผลนโยบายการจ่ายยานํ้า เสริมธาตุเหล็กในเด็กปฐมวัยไทย พ.ศ.2561

บทคัดย่อ

การศึกษารูปแบบส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยไทยแบบองค์รวม: การประเมินผลนโยบายการจ่ายยานํ้าเสริมธาตุเหล็กในเด็กปฐมวัยไทย พ.ศ.2561 เป็นงานวิจัยเชิงพรรณนา โดยใช้กระบวนการ CIPP Model ประเมินผลนโยบายการดำเนินงานด้านการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยไทยต่อการได้รับยานํ้าเสริมธาตุเหล็กในเด็กอายุ 6 เดือน-5 ปี สุม่ เลือกพื้นที่แบบลำดับขั้น โดยสุม่ จังหวัดในเขตสุขภาพเปน็ หนว่ ยตัวอยา่ งขั้นที่หนึ่ง อำเภอเปน็ หนว่ ยตัวอยา่ งขั้นที่สองและตำบลเปน็ หนว่ ยตัวอยา่ งขั้นที่สาม ใชแ้ บบสัมภาษณก์ ึ่งโครงสรา้ งเปน็ เครื่องมือสัมภาษณก์ ลุม่ ผูบ้ ริหาร กลุม่ เจา้ หนา้ ที่สาธารณสุขและกลุม่ ผูรั้บบริการในสถานบริการระดับจังหวัด อำเภอและตำบล รวมทั้งสิ้น 624 ราย ระหวา่ งเดือนมีนาคม-พฤษภาคม 2561 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษา พบว่า 1) ด้านบริบท: ผู้บริหารและผู้ให้บริการในทุกระดับมีความเห็นว่านโยบายการจ่ายยานํ้าเสริมธาตุเหล็กเป็นนโยบายที่ดี ทำให้เด็กมีพัฒนาการสมวัยสมองดี สุขภาพดีขึ้น โดยถ่ายทอดนโยบายสู่ผู้ปฏิบัติในทุกระดับผ่านหนังสือสั่งการในการประชุมคณะกรรมการอนามัยแม่และเด็ก (MCH Board) และการประชุมคณะกรรมการวางแผนและประเมินผลการดำเนินงานพบว่าสถานบริการบางแห่งไม่จ่ายยานํ้าเสริมธาตุเหล็ก เนื่องจากไม่ทราบแนวทางการจ่ายยานํ้าเสริมธาตุเหล็กที่ชัดเจน การจัดซื้อยานํ้าเสริมธาตุเหล็กใช้งบประมาณสนับสนุนจากงบส่งเสริมป้องกันของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ 2) ปัจจัยนำเข้า: ผู้บริหารและผู้ให้บริการส่วนใหญ่ทราบว่าการจ่ายยานํ้าเสริมธาตุเหล็กอยู่ในชุดสิทธิประโยชน์แต่พบปัญหาการจัดซื้อยาบทบาทหน้าที่และการติดตามการดำเนินงาน เด็กอายุ 6 เดือน–2 ปี อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเป็นผู้ติดตามให้ผู้ดูแลเด็กมารับยานํ้าเสริมธาตุเหล็กในเด็กอายุ 3–5 ปี จะประสานให้ครูพี่เลี้ยงเด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเป็นผู้ให้ยา นํ้าเสริมธาตุเหล็ก 3) กระบวนการ: สถานบริการส่วนใหญ่ขาดแนวทางการดำเนินงานที่ชัดเจน ขาดการวิเคราะห์และเก็บขอ้ มูลภาวะซีด ผูรั้บบริการสว่ นใหญไ่ มท่ ราบประโยชน ์ ขนาดและวิธีรับประทานยาน้ำเสริมธาตุเหล็กในเด็กแตล่ ะชว่ งอายุรวมถึงยาน้ำเสริมธาตุเหล็กมีรสเฝอื่ น ขนาดของบรรจุภัณฑไ์ มเ่ หมาะกับระยะเวลาที่รับประทาน 4) ผลผลิต: ผูบ้ ริหารและผูใ้ หบ้ ริการสว่ นใหญไ่ มท่ ราบสถานการณก์ ารจา่ ยยาน้ำเสริมธาตุเหล็ก ไมมี่รายงานและการติดตามการดำเนินงานในพื้นที่เด็กได้รับยานํ้าเสริมธาตุเหล็กไม่ครอบคลุมและพบปัญหาเกี่ยวกับรสชาติของยานํ้าเสริมธาตุเหล็ก