เสริมพลังอำนาจชุมชน ต้านโรคไม่ติดต่อเรื้อรังและโรคอุบัติใหม่ ด้วยชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพ : อะไร อย่างไร และทำไม?

บทคัดย่อ

ด้วยปัญหาโรคไม่ติดต่อเรื้อรังและการเกิดขึ้นของโรคอุบัติใหม่อย่างเช่น โรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 (COVID-19) ซึ่งมีสาเหตุส่วนหนึ่งมาจากพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนกลุ่มเสี่ยง ทำให้เกิดการกระตุ้นให้ประชาชนมีการตื่นตัวและเน้นการส่งเสริมสุขภาพประชาชนในชุมชนที่ยังไม่ป่วยและป้องกันโรคไม่ให้เกิดขึ้นเพื่อลดภาระทางด้านการรักษาพยาบาลและให้ประชาชนมีสุขภาพที่ดี อย่างไรก็ตาม ประชาชนในชุมชนได้รับข้อมูลข่าวสารจากหลากหลายช่องทางและการอบรมจากเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอย่างต่อเนื่อง อีกทั้ง มีทรัพยากรในชุมชนสนับสนุนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและมีคลินิกปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสําหรับผู้ป่วยแล้ว แต่เมื่อกลับมาบ้านยังไม่มีระบบเชื่อมโยงการดูแลจากโรงพยาบาลถึงชุมชน หลายประเทศจึงได้นำแนวคิดความรอบรู้ด้านสุขภาพและชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพมาประยุกต์ใช้เพื่อเสริมพลังอำนาจชุมชนและเชื่อมการส่งเสริมสุขภาพระหว่างโรงพยาบาลกับชุมชน บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอแนะแนวทางการพัฒนาชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพเพื่อเสริมพลังอำนาจชุมชนให้สามารถต้านโรคภัยไข้เจ็บและโรคอุบัติใหม่ จากการสังเคราะห์ผลการศึกษาวิจัยจำนวน 16 เรื่องที่เกี่ยวกับการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพและชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน ระหว่างปี 2560 – 2565 โดยประยุกต์ใช้แนวคิด 3 คำถาม (Ask me 3) ที่เป็นเครื่องมือในการเพิ่มประสิทธิผลของการสื่อสารผ่านการเรียบเรียงเนื้อหาที่เพียงพอสำหรับการนำลงสู่การปฏิบัติ เริ่มจาก “ชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพคืออะไร?” “จะพัฒนาให้เป็นชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพต้องทำอะไรบ้างและอย่างไร?” และ “ทำไมถึงต้องทำตามกระบวนการอย่างนั้น?” ซึ่งอาจช่วยให้ผู้อ่านสามารถทำความเข้าใจ นำไปปฏิบัติ และนำไปบอกต่อกับเครือข่ายเพื่อพัฒนาชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพได้ง่ายขึ้น