การพัฒนาระบบโภชนาการเด็กปฐมวัยเพื่อการบรรลุเป้าหมายโภชนาการระดับโลก

บทคัดย่อ

 กรมอนามัยเป็นหน่วยงานหลักในการขับเคลื่อนการพัฒนาที่ยั่งยืนประเด็นโภชนาการ ความท้าทาย คือ การเร่งดำเนินการแก้ไขปัญหาเพื่อยุติภาวะทุพโภชนาการในเด็กปฐมวัย การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงนโยบายเพื่อพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบายการพัฒนาระบบโภชนาการเด็กปฐมวัยเพื่อการบรรลุเป้าหมายโภชนาการระดับโลก วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ภาวะโภชนาการตามเป้าหมายโภชนาการระดับโลก ทบทวนระบบโภชนาการเด็กปฐมวัย และพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบาย ดำเนินการวิจัย 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 ระบุปัญหาและวิเคราะห์ข้อมูล ศึกษาสถานการณ์ภาวะโภชนาการตามเป้าหมายโภชนาการระดับโลก จากเอกสารการสำรวจระดับชาติจำนวน 8 ฉบับ สัมภาษณ์เชิงลึกผู้เกี่ยวข้อง 24 คน ทบทวนระบบโภชนาการเด็กปฐมวัยจากรายงานประจำปีของกรมอนามัย 3 ปีย้อนหลัง
(ปี 2563 – 2565) ระยะที่ 2 วิเคราะห์ช่องว่าง ความท้าทาย และโอกาส ระยะที่ 3 พัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบายโดยการทบทวนวรรณกรรม จำนวน 45 ฉบับและตรวจสอบนโยบายโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้บริหารกรมอนามัยและผู้เชี่ยวชาญด้านโภชนาการเด็กปฐมวัย จำนวน 6 คน ผลการศึกษาพบว่า สถานการณ์ด้านโภชนาการของประเทศไทยยังไม่บรรลุตามเป้าหมายโภชนาการระดับโลก หญิงตั้งครรภ์และเด็กปฐมวัยส่วนหนึ่งมีพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม การทบทวนระบบโภชนาการเด็กปฐมวัยพบปัญหาสำคัญ ได้แก่ ขาดความเข้มแข็งในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์และนโยบายระดับชาติ การถ่ายทอดนโยบายสู่การปฏิบัติในระดับพื้นที่ยังไม่มีประสิทธิภาพ ขาดกลไกการควบคุมกำกับและประเมินผล งานวิจัยไม่สามารถตอบสนองต่อปัญหาที่แท้จริง ระบบเฝ้าระวังมีปัญหาด้านอุปกรณ์และทักษะบุคลากร และการให้โภชนศึกษายังเป็นการสื่อสารทางเดียวและไม่ครอบคลุม ข้อเสนอเชิงนโยบายประกอบด้วย 7 ประเด็นสำคัญ ได้แก่ 1) เพิ่มประสิทธิภาพในการขับเคลื่อนนโยบายและยุทธศาสตร์ 2) พัฒนากลไกการขับเคลื่อนแผนสู่การปฏิบัติ 3) พัฒนากลไกการทำงานของภาคีเครือข่ายในระดับพื้นที่ 4) สนับสนุนและขับเคลื่อนกฎหมายปกป้องสุขภาพเด็ก 5) พัฒนาระบบเฝ้าระวังและงานวิจัย 6) พัฒนาคุณภาพระบบบริการอนามัยแม่และเด็ก เน้นการสร้างความรอบรู้ด้านโภชนาการ 7) ปรับเปลี่ยนรูปแบบการพัฒนาศักยภาพบุคลากร ข้อเสนอเชิงนโยบายเหล่านี้จะมีส่วนสำคัญในการกำหนดทิศทางการดำเนินงานของกรมอนามัยเพื่อแก้ปัญหาทุพโภชนาการในเด็กปฐมวัยของประเทศไทยให้บรรลุตามเป้าหมายโภชนาการระดับโลกต่อไป