กลยุทธ์เพื่อสนับสนุนการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต เพื่อควบคุมโรคเบาหวานให้เข้าสู่ระยะสงบ

บทคัดย่อ

โรคเบาหวาน หนึ่งในปัญหาสุขภาพที่มีความชุกและอัตราการเสียชีวิตเพิ่มขึ้นทั่วโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศรายได้ปานกลางถึงสูง สำหรับประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2563 ความชุกของโรคเบาหวานคิดเป็นร้อยละ 9.5 และมีผู้ป่วยรายใหม่เพิ่มขึ้น 300,000 คนต่อปี ภาวะแทรกซ้อนจากการเกิดโรคเบาหวาน เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคไต และแผลเรื้อรัง ส่งผลกระทบต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย นอกจากนี้ยังเป็นภาระทางเศรษฐกิจที่สำคัญ เนื่องจากค่าใช้จ่ายในการรักษาและการจัดการภาวะแทรกซ้อนสูง ทั้งนี้สำหรับประเทศไทยกระบวนการส่งเสริมการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตในปัจจุบันยังขาดการบูรณาการทั้ง 6 เสาหลักแห่งเวชศาสตร์วิถีชีวิตที่เป็นรูปธรรมอันจะส่งผลต่อจำนวนของภาวะเบาหวานสู่ระยะสงบ การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและการบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม สาเหตุหลักของโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในปัจจุบันพบว่า การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม อาทิ การควบคุมอาหาร การออกกำลังกาย และการลดน้ำหนัก สามารถควบคุมให้เบาหวานเข้าสู่ระยะสงบ (Diabetes Remission) ภาวะที่ผู้ป่วยสามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับปกติอย่างน้อย 3-6 เดือน โดยไม่ต้องใช้ยา เวชศาสตร์วิถีชีวิต (Lifestyle Medicine) คือ ศาสตร์ที่ได้รับการยอมรับว่าสามารถส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อควบคุมโรคเบาหวานระยะสงบได้อย่างมีประสิทธิภาพ การนำเวชศาสตร์วิถีชีวิตมาใช้ร่วมกับการดูแลของทีมแพทย์และผู้เชี่ยวชาญอื่น ๆ ช่วยให้ผู้ป่วยสามารถเข้าสู่ภาวะเบาหวานระยะสงบได้อย่างยั่งยืน ลดภาระทางเศรษฐกิจและผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว บทความนี้จัดทำขึ้นจากการทบทวนวรรณกรรมทางการแพทย์ 26 วรรณกรรมและจาก รายงานการประชุมจัดทำวิสัยทัศน์และแผนพัฒนาระบบบริหารจัดการและสนับสนุนการบริการเวชศาสตร์วิถีชีวิต โดยผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านเวชศาสตร์วิถีชีวิตและการให้บริการปฐมภูมิแก่ผู้ป่วยเบาหวาน จำนวน 20 ท่าน โดยการใช้ Delphi technique เพื่อเสนอกลยุทธ์สนับสนุนการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตเพื่อควบคุมโรคเบาหวานให้เข้าสู่ระยะสงบ ประกอบด้วย การพัฒนาสถานบริการเวชศาสตร์วิถีชีวิตเพื่อการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต การพัฒนาบุคลากรเวชศาสตร์วิถีชีวิต การพัฒนาวิจัย นวัตกรรม และเทคโนโลยี และการพัฒนาระบบนิเวศน์ที่ส่งเสริมวิถีชีวิตที่ดีและสนับสนุนการควบคุมเบาหวานให้สงบ