ความชุกและลักษณะทางคลินิกของผู้ป่วยโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์ ในโรงพยาบาลชลบุรี
บทคัดย่อ
ที่มา: โรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกัน (Immune thrombocytopenia, ITP) นิยามโดยระดับเกล็ดเลือดที่ต่ำกว่า 100,000 เซลล์ต่อไมโครลิตร และไม่พบสาเหตุอื่น ๆ ของเกล็ดเลือดต่ำ ยาสเตียรอยด์เป็นยาขนานแรกที่ใช้ในการรักษา ผู้ป่วยส่วนใหญ่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์ อย่างไรก็ตามผู้ป่วยร้อยละ 20-30 ที่ไม่ตอบสนองซึ่งจำเป็นต้องได้รับการรักษาด้วยยาอื่นและต้องรับการติดตามการรักษาอย่างใกล้ชิดต่อไป
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาหาความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับการไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาวิจัยแบบย้อนหลัง ในผู้ป่วย ITP อายุตั้งแต่ 15 ปี ที่เข้ารับการรักษาที่คลินิกโลหิตวิทยาหรือหอผู้ป่วยอายุรกรรมในโรงพยาบาลชลบุรี ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2560 ถึง 31 ธันวาคม 2565 และได้รับการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์เป็นยาขนานแรก จำนวน 168 คน โดยเก็บบันทึกข้อมูลผู้ป่วย ได้แก่ อายุ เพศ โรคประจำตัว ระดับความรุนแรงของภาวะเลือดออกและผลตรวจปริมาณเกล็ดเลือดเมื่อแรกวินิจฉัยและหลังการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์ที่ 4 สัปดาห์ ผลตรวจเลือด HBsAg, Anti-HCV, Anti-HIV, ANA และระดับการตอบสนองต่อยาสเตียรอยด์ (Response status) ที่ 4 สัปดาห์ การศึกษานี้หาความสัมพันธ์ของปัจจัยที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์ด้วยวิธี Risk difference regression analysis
ผลการศึกษา: จากผู้ป่วยที่เข้าการศึกษาทั้งหมด 168 คน พบผู้ป่วยโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์ทั้งหมด 25 คน (ร้อยละ 14.88) ค่าอายุเฉลี่ย 38 ปี ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง จากการวิเคราะห์ข้อมูลแบบ multivariate analysis พบว่า ผู้ป่วยที่ไม่มีภาวะเลือดออกหรือมีภาวะเลือดออกแรกวินิจฉัยที่ไม่รุนแรง [adjusted risk difference 0.14, p < 0.01] การตรวจพบHBsAg [adjusted risk difference -0.21, p < 0.01] และการตรวจพบANA [adjusted risk difference -0.11, p = 0.04] มีความสัมพันธ์กับการไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
สรุป: ความชุกของผู้ป่วยโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์ ในโรงพยาบาลชลบุรี คือ ร้อยละ 14.88 และพบปัจจัยที่สัมพันธ์กับการไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์ ได้แก่ ผู้ป่วยที่ไม่มีภาวะเลือดออกหรือมีภาวะเลือดออกแรกวินิจฉัยที่ไม่รุนแรง การตรวจพบ HBsAg และการตรวจพบ ANA ซึ่งอาจจะต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมต่อไป
คำสำคัญ : โรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกัน, สเตียรอยด์
เอกสารอ้างอิง
Kashiwagi H, Tomiyama Y. Pathophysiology and management of primary immune thrombo-cytopenia. Int J Hematol. 2013;98:24-33.
Kistangari G, McCrae KR. Immune thrombocytopenia. Hematol Oncol Clin North Am. 2013;27:495-520.
Matzdorff A, Meyer O, Ostermann H, Kiefel V, Eberl W, Kuhne T, et al. Immune thrombocytopenia-current diagnostics and therapy: recommendations of a joint working group of DGHO, ÖGHO, SGH, GPOH, and DGTI. Oncol Res Treat. 2018;41(suppl 5):1-30.
Teawtrakul N, Sirijerachai C, Chansung K. Idiopathic thrombocytopenic purpura in adults at Srinagarind Hospital: 9 years review. Srinagarind Med J. 2012:27(1):43-8.
Segal JB, Powe NR. Prevalence of immune thrombocytopenia: analyses of administrative data. J Thromb Haemost. 2006;4:2377-83.
Abrahamson PE, Hall SA, Feudjo-Tepie M, Mitrani-Gold FS, Logie J. The incidence of idiopathic thrombocytopenic purpura among adults: a population-based study and literature review. Eur J Haematol. 2009;83:83-9.
Frederiksen H, Schmidt K. The incidence of idiopathic thrombocytopenic purpura in adults increases with age. Blood. 1999;94:909-13.
Neunert C, Terrell DR, Arnold DM, Buchanan G, Cines DB, Cooper N, et al. American Society of Hematology 2019 guidelines for immune thrombocytopenia. [published correction appears in Blood Adv. 2020 Jan 28;4:252] Blood Adv. 2019;3:3829‐66.
Provan D, Arnold DM, Bussel JB, Chong BH, Cooper N, Gernsheimer T, et al. Updated international consensus report on the investigation and management of primary immune thrombocytopenia. Blood Adv. 2019;3:3780‐817.
Andrès E, Zimmer J, Noel E, Kaltenbach G, Koumarianou A, Maloisel F. Idiopathic thrombocytopenic purpura: a retrospective analysis in 139 patients of the influence of age on the response to corticosteroids, splenectomy and danazol. Drugs Aging. 2003;20:841‐6.
Syed NN, Adil SN, Sajid R, Usman M, Moiz B, Kakepoto GN, Khurshid M. Chronic ITP: analysis of various factors at presentation which predict failure to first line treatment and their response to second line therapy. J Pak Med Assoc. 2007;57(3):126-9.
Schiavotto C, Castaman G, Rodeghiero F. Treatment of idiopathic thrombocytopenic purpura (ITP) in patients with refractoriness to or with contraindication for corticosteroids and/or splenectomy with immunosuppressive therapy and danazol. Haematologica. 1993;78(6 Suppl 2):29-34.
Terrell DR, Beebe LA, Vesely SK, Neas BR, Segal JB, George JN. The incidence of immune thrombocytopenic purpura in children and adults: a critical review of published reports. Am J Hematol. 2010;85(3):174-80.
Grimaldi-Bensouda L, Nordon C, Michel M, Viallard JF, Adoue D, Magy-Bertrand N, et al. Immune thrombocytopenia in adults: a prospective cohort study of clinical features and predictors of outcome. Haematologica. 2016;101(9):1039-45.
Han JJ, Baek SK, Lee JJ, Kim SY, Cho KS, Yoon HJ. Long-term outcomes of a 5-year follow up of patients with immune thrombocytopenic purpura after splenectomy. Korean J Hematol. 2010;45(3):197-204.
Rodeghiero F, Stasi R, Gernsheimer T, Michel M, Provan D, Arnold DM, et al. Standardization of terminology, definitions and outcome criteria in immune thrombocytopenic purpura of adults and children: report from an international working group. Blood. 2009;113(11):2386–93.
Din B, Wang X, Shi Y, Li Y. Long-term effect of high-dose dexamethasone with or without low-dose dexamethasone maintenance in untreated immune thrombocytopenia. Acta Haematol. 2015;133:124-8.
Fogarty PF. Chronic immune thrombocytopenia in adults: epidemiology and clinical presentation. Hematol Oncol Clin North Am. 2009;23:1213-21.
Cuker A, Liebman HA. Corticosteroid overuse in adults with immune thrombocytopenia: cause for concern. Res Pract Thromb Haemost. 2021;5:e12592.
Srichot J, Boonsirichan R. Prevalence of steroid non-responsive immune thrombocytopenia
patient in Vajira Hospital. Vajira Medical Journal. 2017;61(3):207–14.
Makrusi N, Phukiat N. Steroid responsiveness in adults with primary immune thrombocytopenia: a single center study. J Med Asso Thai. 2017;100:S69-77.
Rodeghiero F, Besalduch J, Michel M, Provan D, Grotzinger K, Thompson G. Treatment practices in adults with chronic immune thrombocytopenia - a European perspective. Eur J Haematol. 2010;84:160-8.
Jutiamornlerd S, Uaprasert N, Rojnuckarin P. Good prognosis of adult immune thrombocytopenia in a provincial hospital. J Hematol Transfus Med. 2023;33:287-93.
Abbasi S, Milhem M, Zaru L. A positive antinuclear antibody test predicts for a poor response
to initial steroid therapy in adults with idiopathic thrombocytopenic purpura. Ann Hematol. 2008;87:459–62.
Munawar Ali R, Zafar S, Abid M, Javed Butt A, Ali MS, Borhany M. Frequency and clinical significance of antinuclear antibody positivity in immune thrombocytopenia in adults. Plasmatology. 2023;17:1-6.
Ezzat LA, Ezzat HM. The effect of anti-nuclear antibody positivity on immune thrombocytopenic purpura and its clinical course. J Hematol Blood Transfus Disord.
;4:015.
Liu Y, Chen S, Yang G, Wang B, Lan J, Dai F, et al. ANA-positive primary immune thrombocytopaenia: a different clinical entity with increased risk of connective tissue diseases. Lupus Sci Med. 2021;8(1):e000523.
Moulis G, Germain J, Comont T, Brun N, Dingremont C, Castel B, et al. Newly diagnosed immune thrombocytopenia adults: clinical epidemiology, exposure to treatments, and evolution. Results of the CARMEN multicenter prospective cohort. Am J Hematol. 2017;92(6):493–500.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
บท
การอนุญาต
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพิ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารโรงพยาบาลชลบุรี