ภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุ
บทคัดย่อ
โรคหลอดเลือดสมองเป็นหนึ่งในโรคที่เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตอันดับต้นในผู้สูงอายุ ประมาณหนึ่งในสามของผู้ป่วยที่เป็นโรคหลอดเลือดสมองประสบกับภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมอง ซึ่งส่วนใหญ่ได้รับการวินิจฉัยภายใน 1 ปี หลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง อาการแสดงทางคลินิกที่พบบ่อยของภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุ ได้แก่ หงุดหงิด อ่อนเพลียและขาดความสนใจในการทำกิจกรรมซึ่งอาการเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อการตอบสนองในการทำกายภาพบำบัด นอกจากนี้ภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมองส่งผลให้คุณภาพชีวิตลดลง และเพิ่มอัตราการนอนโรงพยาบาล ภาวะทุพพลภาพและการเสียชีวิต พยาธิสรีรวิทยาของภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมองประกอบด้วย ปัจจัยทางประสาทชีววิทยาและปัจจัยด้านจิตใจ การซักประวัติอย่างครอบคลุมและการใช้เครื่องมือประเมินภาวะซึมเศร้าที่เหมาะสมช่วยในการวินิจฉัยภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมอง ทั้งการรักษาจิตสังคมบำบัดและการรักษาโดยการใช้ยามีบทบาทสำคัญในการลดภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมอง ยาต้านเศร้าประเภท selective serotonin reuptake inhibitors ได้รับการรับรองเพื่อใช้ในการรักษาภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุ ดังนั้นผู้เขียนมีจุดมุ่งหมายในการทบทวนบทความในหลายแง่มุมของภาวะซึมเศร้าหลังโรคหลอดเลือดสมองในประชากรผู้สูงอายุ ได้แก่ วิทยาการระบาด พยาธิสรีรวิทยา อาการแสดงทางคลินิก การวินิจฉัยและการรักษา
เอกสารอ้างอิง
Public Health Statistics สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2560 [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 25 มีนาคม 2565]. เข้าถึงได้จาก: https://www.pcko.moph.go.th/statistics60
Sathirapanya C, Sathirapanya P, Trichan J. Prevalence, risk factors of stroke and post stroke depression in Phatthalung Province: a cross sectional study. Songkla Med J. 2014;32(5): 275-82.
Handayani F, Setyowati, Pudjonarko D, Sawitri DR. Psychosocial associated and predictors of post stroke depression 3-6 months after onset: a systematic review. Pak J Med Health Sci. 2019;13(4):1219-23.
Kutlubaev MA, Hackett ML. Part II: predictors of depression after stroke and impact of depression on stroke outcome: an updated systematic review of observational studies. Int J Stroke. 2014;9(8):1026-36.
Bartoli F, Lillia N, Lax A, Crocamo C, Mantero V, Carrà G, et al. Depression after stroke and risk of mortality: a systematic review and meta-analysis. Stroke Res Treat. 2013;2013:862978.
Matsuzaki S, Hashimoto M, Yuki S, Koyama A, Hirata Y, Ikeda M. The relationship between post-stroke depression and physical recovery. J Affect Disord. 2015;176:56-60.
Grade C, Redford B, Chrostowski J, Toussaint L, Blackwell B. Methylphenidate in early poststroke recovery: a double-blind, placebo-controlled study. Arch Phys Med Rehabil. 1998;79:1047-50.
Lazarus LW, Moberg PJ, Langsley PR, Lingam VR. Methylphenidate and nortriptyline in the treatment of poststroke depression: a retrospective comparison. Arch Phys Med Rehabil. 1994;75:403-6.
Ayerbe L, Ayis S, Wolfe CD, Rudd AG. Natural history, predictors and outcomes of depression after stroke: systematic review and meta-analysis. Br J Psychiatry. 2013;202(1):14-21.
Hasin DS, Goodwin RD, Stinson FS, Grant BF. Epidemiology of major depressive disorder: results from the National Epidemiologic Survey on Alcoholism and Related Conditions. Arch Gen Psyciatry. 2005;62: 1097–106.
Phan HT, Blizzard CL, Reeves MJ, Thrift AG, Cadilhac DA, Sturm J, et al. Sex Differences in long-term quality of life among survivors after stroke in the INSTRUCT. Stroke. 2019;50(9):2299-306.
Dar S, Venigalla H, Khan A, Ahmed R, Mekala H, Zain H, et al. Post stroke depression frequently overlooked, undiagnosed, untreated. Neuropsychiatry. 2017;07(6):906-19.
Aniwattanapong D. Post-stroke depression. J Psychiatr Assoc Thailand. 2018;63(4):383-418.
Papitak P. Prevalence of post stroke dementia and depression and risk factors associated with post stroke dementia at Sakon Nakhon Hospital. Journal of Sakon Nakhon Hospital. 2020;23(3):51-66.
Withatanang P, Saneha C, Pinyopasakul W, Nilanont Y. Factors influencing depression in patients with first ischemic stroke. J Nurs Sci. 2018;36(1):44-56.
Kuptniratsaikul V, Kovindha A, Suethanapornkul S, Manimmanakorn N, Archongka Y. Long-term morbidities in stroke survivors: a prospective multicenter study of Thai stroke rehabilitation registry. BMC Geriatrics. 2013;13(1):33.
Kapaerdee P. The prevalence and associated factors of post stroke depression, Thammasat University Hospital; 2013.
Kitisomprayoonkul W, Sungkapo P, Taveemanoon S, Chaiwanichsiri D. Medical complications during inpatient stroke rehabilitation in Thailand: a prospective study. J Med Assoc Thai. 2010;93(5):594-600.
Nidhinandana S, Sithinamsuwan P, Chinvarun Y, Wongmek W, Supakasem S, Suwantamee J. Prevalence of poststroke depression in Thai stroke survivors studied in Phramongkutklao Hospital. J Med Assoc Thai. 2010;93(6):S60-4.
Kuptniratsaikul V, Kovindha A, Dajpratham P, Piravej K. Main outcomes of stroke rehabilitation: a multi-centre study in Thailand. J Rehabil Med. 2009;41(1):54-8.
Feng C, Fang M, Liu X-Y. The Neurobiological Pathogenesis of Poststroke Depression. Scientific WorldJournal. 2014;2014:521349.
Terroni L, Amaro E, Iosifescu DV, Tinone G, Sato JR, Leite CC, et al. Stroke lesion in cortical neural circuits and post-stroke incidence of major depressive episode: a 4-month prospective study. World J Biol Psychiatry. 2011;12(7):539-48.
Tang WK, Lu JY, Chen YK, Chu WC, Mok V, Ungvari GS, et al. Association of frontal subcortical circuits infarcts in poststroke depression: a magnetic resonance imaging study of 591 Chinese patients with ischemic stroke. J Geriatr Psychiatry Neurol. 2011;24(1):44-9.
Vataja R, Leppävuori A, Pohjasvaara T, Mäntylä R, Aronen HJ, Salonen O, et al. Poststroke depression and lesion location revisited. J Neuropsychiatry Clin Neurosci. 2004;16(2):156-62.
Vataja R, Pohjasvaara T, Leppävuori A, Mäntylä R, Aronen HJ, Salonen O, et al. Magnetic resonance imaging correlates of depression after ischemic stroke. Arch Gen Psychiatry. 2001;58(10):925-31.
Aizenstein H, Baskys A, Boldrini M, Butters M, Diniz B, Jaiswal Mk, et al. Vascular depression consensus report – a critical update. BMC Med. 2016;14(1):161.
Ramasubbu R, Tobias R, Bech-Hansen NT. Extended evaluation of serotonin transporter gene functional polymorphisms in subjects with post-stroke depression. Can J Psychiatry. 2008;53(3):197-201.
Kimura M, Kanetani K, Imai R, Suzuki H, Isayama K, Endo S. Therapeutic effects of milnacipran, a serotonin and noradrenaline reuptake inhibitor, on post-stroke depression. Int Clin Psychopharmacol. 2002;17(3):121-5.
Hashimoto K. Emerging role of glutamate in the pathophysiology of major depressive disorder. Brain Res Rev. 2009;61(2):105-23.
Jiao JT, Cheng C, Ma YJ, Huang J, Dai MC, Jiang C, et al. Association between inflammatory cytokines and the risk of post-stroke depression, and the effect of depression on outcomes of patients with ischemic stroke in a 2-year prospective study. Exp Ther Med. 2016;12(3):1591-98.
Barugh AJ, Gray P, Shenkin SD, MacLullich AMJ, Mead GE. Cortisol levels and the severity and outcomes of acute stroke: a systematic review. J Neurol. 2014;261(3):533-45.
Zhao F-y, Yue Y-y, Li L, Lang S-y, Wang M-w, Du X-d, et al. Clinical practice guidelines for post-stroke depression in China. Braz J Psychiatry. 2018;40:325-34.
van Mierlo ML, van Heugten CM, Post MW, de Kort PL, Visser-Meily JM. Psychological factors determine depressive symptomatology after stroke. Arch Phys Med Rehabil. 2015;96(6):1064-70.
de Graaf JA, Schepers VPM, Nijsse B, van Heugten CM, Post MWM, Visser-Meily JMA. The influence of psychological factors and mood on the course of participation up to four years after stroke. Disabil Rehabil. 2020:1-8.
Medeiros GC, Roy D, Kontos N, Beach SR. Post-stroke depression: a 2020 updated review. Gen Hosp Psychiatry. 2020;66:70-80.
Gottfries CG. Is there a difference between elderly and younger patients with regard to the
symptomatology and aetiology of depression? Int Clin Psychopharmacol. 1998; 13(5):S13-8.
Vahia VN. Diagnostic and statistical manual of mental disorders 5: a quick glance. Indian J Psychiatry. 2013;55(3):220-3.
Nguyen L, Matsumoto RR. Chapter 14 - The psychopharmacology of pseudobulbar affect. In: Reus VI, Lindqvist D, editors. Handbook of clinical neurology. Cambridge, MA: Elsevier; 2019. p. 243-51.
van Dalen JW, Moll van Charante EP, Nederkoorn PJ, van Gool WA, Richard E. Poststroke apathy. Stroke. 2013;44(3):851-60.
Lanctôt KL, Lindsay MP, Smith EE, Sahlas DJ, Foley N, Gubitz G, et al. Canadian Stroke Best Practice Recommendations: Mood, Cognition and Fatigue following Stroke, 6th edition update 2019. Int J Stroke. 2020;15(6):668-88.
Winstein CJ, Stein J, Arena R, Bates B, Cherney LR, Cramer SC, et al. Guidelines for adult stroke rehabilitation and recovery: a guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2016;47(6):e98-169.
Dajpratham P, Pukrittayakamee P, Atsariyasing W, Wannarit K, Boonhong J, Pongpirul K. The validity and reliability of the PHQ-9 in screening for post-stroke depression. BMC Psychiatry. 2020;20(1):291.
Hamilton M. A rating scale for depression. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1960;23(1):56-62.
Zigmond AS, Snaith RP. The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatr Scand. 1983; 67(6): 361-70.
Radloff LS. The CES-D Scale:A self-report depression scale for research in the general population. Applied Psychological Measurement. 1977;1(3):385-401.
Arruda JE, Stern RA, Somerville JA. Measurement of mood states in stroke patients: validation of the visual analog mood scales. Arch Phys Med Rehabil. 1999;80(6):676-80.
Cobley C, Thomas S, Lincoln N, Walker M. The assessment of low mood in stroke patients with aphasia: reliability and validity of the 10-item Hospital version of the Stroke Aphasic Depression Questionnaire (SADQH-10). Clin rehabil. 2012;26:372-81.
Parikh RM, Robinson RG, Lipsey JR, Starkstein SE, Fedoroff JP, Price TR. The impact of poststroke depression on recovery in activities of daily living over a 2-year follow-up. Arch Neurol. 1990;47(7): 785-9.
Jia H, Damush TM, Qin H, Ried LD, Wang X, Young LJ, et al. The impact of poststroke depression on healthcare use by veterans with acute stroke. Stroke. 2006;37(11):2796-801.
Jørgensen TSH, Wium-Andersen IK, Wium-Andersen MK, Jørgensen MB, Prescott E, Maartensson S, et al. Incidence of depression after stroke, and associated risk factors and mortality outcomes, in a large cohort of Danish Patients. JAMA Psychiatry. 2016;73(10):1032-40.
Cai W, Mueller C, Li Y-J, Shen W-D, Stewart R. Post stroke depression and risk of stroke recurrence and mortality: a systematic review and meta-analysis. Ageing Res Rev. 2019;50:102-9.
Blöchl M, Meissner S, Nestler S. Does depression after stroke negatively influence physical disability? A systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. J Affect Disord. 2019;247:45-56.
Tess AV, Smetana GW. Medical evaluation of patients undergoing electroconvulsive therapy. N Engl J Med. 2009;360(14):1437-44.
Shen X, Liu M, Cheng Y, Jia C, Pan X, Gou Q, et al. Repetitive transcranial magnetic stimulation for the treatment of post-stroke depression: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled clinical trials. J Affect Disord. 2017;211:65-74.
Valiengo LC, Goulart AC, de Oliveira JF, Benseñor IM, Lotufo PA, Brunoni AR. Transcranial direct current stimulation for the treatment of post-stroke depression: results from a randomised, sham-controlled, double-blinded trial. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2017;88(2):170-5.
Fang Y, Mpofu E, Athanasou J. Reducing depressive or anxiety symptoms in post-stroke patients: Pilot trial of a constructive integrative psychosocial intervention. Int J Health Sci (Qassim). 2017;11(4):53-8.
Thomas SA, Walker MF, Macniven JA, Haworth H, Lincoln NB. Communication and Low Mood (CALM): a randomized controlled trial of behavioural therapy for stroke patients with aphasia. Clin Rehabil. 2013;27(5):398-408.
Laidlaw K. Post-stroke depression and CBT with older people. In: Gallagher-Thompson D, Steffen AM, Thompson LW, editors. Handbook of behavioral and cognitive therapies with older adults. New York, NY: Springer New York; 2008. p. 233-48.
Legg LA, Lewis SR, Schofield‐Robinson OJ, Drummond A, Langhorne P. Occupational therapy for adults with problems in activities of daily living after stroke. Cochrane Database Syst Rev. 2017;7(7):CD003585.
Towfighi A, Ovbiagele B, Husseini NE, Hackett ML, Jorge RE, Kissela BM, et al. Poststroke
depression: a scientific statement for healthcare professionals from the American Heart Association /American Stroke Association. Stroke. 2017;48(2):e30-43.
Mead GE, Hsieh C-F, Lee R, Kutlubaev MA, Claxton A, Hankey GJ, et al. Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) for stroke recovery. Cochrane Database Syst Rev. 2012;11(11):CD009286.
Villa RF, Ferrari F, Moretti A. Post-stroke depression: Mechanisms and pharmacological treatment. Pharmacol Ther. 2018;184:131-44.
Lien YH. Antidepressants and hyponatremia. Am J Med. 2018;131(1):7-8.
Beach SR, Celano CM, Sugrue AM, Adams C, Ackerman MJ, Noseworthy PA, et al. QT Prolongation, Torsades de Pointes, and Psychotropic Medications: A 5-Year Update. Psychosomatics. 2018;59(2):105- 22.
Li X, Zhang C. Comparative efficacy of nine antidepressants in treating Chinese patients with post-stroke depression: a network meta-analysis. J Affect Disord. 2020;266:540-8.
Sanchez C, Asin KE, Artigas F. Vortioxetine, a novel antidepressant with multimodal activity: review of preclinical and clinical data. Pharmacol Ther. 2015;145:43-57.
Halter JB, Ouslander JG, Studenski S, High KP, Asthana S, Supiano MA, et al. Hazzard's geriatric medicine and gerontology; 2017.
Radziwoń-Zaleska M, Matsumoto H, Skalski M, Androsiuk W, Dziklińska A, Kunicki PK. Therapeutic drug monitoring in depression. Pol J Pharmacol. 2000;52(4):255-66.
Gautam S, Jain A, Gautam M, Vahia VN, Grover S. Clinical Practice Guidelines for the management of Depression. Indian J Psychiatry. 2017;59(Suppl 1):S34-50.
Currier MB, Murray GB, Welch CC. Electroconvulsive therapy for post-stroke depressed geriatric patients. J Neuropsychiatry Clin Neurosci. 1992;4(2):140-4
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
บท
การอนุญาต
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพิ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารโรงพยาบาลชลบุรี