เปรียบเทียบผลการผ่าตัดโรคหมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาทแบบส่องกล้องและแบบแผลเปิดในโรงพยาบาลระยอง

บทคัดย่อ

ที่มาของปัญหา : ปัจจุบันภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังแตกปลิ้นพบได้บ่อยมากขึ้นในกลุ่มคนวัยทำงาน ซึ่งมีการรักษาหลากหลายวิธี อาทิ เช่น ปรับพฤติกรรม การกินยา การกายภาพบำบัด ฉีดยาเข้าช่องโพรงเส้นประสาทจนไปถึงเรื่องของการผ่าตัด ซึ่งมีกลุ่มคนจำนวนหนึ่งในนั้นที่มีความรุนแรงของโรคหรือข้อบ่งชี้ในการผ่าตัดที่จำเป็นจะต้องได้รับการผ่าตัดเพื่อลดการกดทับของเส้นประสาท ลดอาการเจ็บปวดที่ส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน โดยที่เทคนิคการผ่าตัดนั้นมีตั้งแต่แบบดั้งเดิม คือผ่าตัดแบบแผลเปิด, แบบมาตรฐานคือผ่าตัดแผลเปิดร่วมกับการใช้กล้องผ่าตัดจุลศัลยกรรม, และแบบใหม่คือผ่าตัดแบบส่องกล้อง ซึ่งการผ่าตัดแบบส่องกล้องนั้นเป็นการผ่าตัดที่นับได้ว่ามีการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อโดยรอบแผลผ่าตัดน้อยที่สุด จึงเริ่มเป็นที่นิยมกันมากขึ้นในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษาผลการผ่าตัดรักษาหมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาทโดยเปรียบเทียบผลการผ่าตัดแบบส่องกล้องกับแบบดั้งเดิม และรายงานผลการผ่าตัดแบบส่องกล้องหลังติดตามผลการรักษาจนครบ 1 ปีและเปรียบเทียบผลการรักษากับกลุ่มผ่าตัดแผลเปิด เพื่อแสดงให้เห็นถึงประโยชน์ของการผ่าตัดแบบส่องกล้องที่สามารถเข้ามาแทนที่การผ่าตัดแบบแผลเปิด เพื่อผลการรักษาที่ดีขึ้นและเพื่อประโยชน์สูงสุดของผู้เข้ารับการรักษา

วิธีการศึกษา : การศึกษานี้แบ่งเป็น 2 ส่วนคือ ส่วนแรก ศึกษาย้อนหลังเพื่อเปรียบเทียบผลการผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทแบบส่องกล้องเทียบกับแบบแผลเปิดในช่วงหลังการผ่าตัดทันทีในโรงพยาบาล ได้แก่ ปริมาณการสูญเสียของเลือดระหว่างผ่าตัด, ระยะเวลาการผ่าตัด, จำนวนวันที่สามารถลุกเดินได้หลังผ่าตัดและจำนวนวันที่นอนโรงพยาบาล ส่วนที่สอง รายงานผลการรักษาเชิงพรรณนาในกลุ่มคนไข้ที่ได้รับการผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นแบบส่องกล้องที่ติดตามนัดที่ 6 เดือน กับ 1 ปี, และเปรียบเทียบผลการรักษาของการผ่าตัดทั้ง 2 แบบ ที่ 1 ปีหลังผ่าตัด โดยใช้แบบสอบถามคุณภาพชีวิตและแบบสอบถามอาการปวดของหลัง (clinical scores) ได้แก่ VAS(leg), VAS(back), EQ5D, ODI, satisfaction score, EQ5D scale และ time return to work

ผลการศึกษา : ผู้ป่วยที่เข้ารับการผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาททั้งหมดในโรงพยาบาลระยองตั้งแต่มกราคม 2561- กันยายน 2564 จำนวน 43 ราย แบ่งเป็น ผ่าตัดแบบแผลเปิด 23 ราย เป็นเพศชาย 15 รายและเพศหญิง 8 ราย อายุเฉลี่ย 40.47+10.94 ปี และผ่าตัดแบบส่องกล้องในโรงพยาบาลระยองทั้งหมด 20 ราย เป็นเพศชาย 9 รายและเพศหญิง 11 ราย อายุเฉลี่ย 38.09+5.68 ปี ผลการผ่าตัดพบว่าในกลุ่มที่ผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นแบบส่องกล้องใช้ระยะเวลาในการผ่าตัดนานกว่ากลุ่มแผลเปิด (105 นาที และ 75นาที; p=0.039) แต่การผ่าตัดแบบส่องกล้องนั้นมีการสูญเสียเลือดระหว่างผ่าตัดน้อยกว่าผ่าตัดแบบแผลเปิด (10 มิลลิลิตร และ 50 มิลลิลิตร; p<0.001) ระยะเวลาหลังผ่าตัดก่อนลุกเดินได้ (1วัน และ 2วัน; p<0.001) และระยะเวลานอนโรงพยาบาลสั้นกว่า (3 วัน และ 6 วัน; p<0.001) ส่วนผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดแบบส่องกล้องที่นัดติดตามผล พบมีคะแนนคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและคะแนนปวดหลังที่ลดลงตั้งแต่หลังผ่าตัดและที่ 6 เดือนและ 1 ปีหลังผ่าตัด คะแนนการประเมินทางคลินิกและคุณภาพชีวิตไม่แตกต่างกันระหว่าง 2 กลุ่ม โดยในกลุ่มผ่าตัดแบบส่องกล้องสามารถกลับไปทำงานได้เร็วขึ้นและมีระดับความพึงพอใจหลังผ่าตัดในเกณฑ์ดีถึงดีมาก

สรุป : การผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทแบบส่องกล้องเป็นเทคนิคผ่าตัดที่ได้ผลเป็นที่น่าพึงพอใจ บรรลุเป้าหมายการรักษา ลดอาการปวดและเพิ่มคุณภาพชีวิตได้ โดยที่ผู้ป่วยนั้นมีภาวะความเจ็บปวดจากการผ่าตัดน้อยกว่า ฟื้นตัวเร็วกว่า เสียเลือดจากการผ่าตัดที่น้อยกว่าและนอนโรงพยาบาลสั้นกว่าผู้ป่วยที่รับการผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นแบบแผลเปิด