Efficiency of the “Suksaiyas” me ประสิทธิผลการรักษาผู้ป่วยอาการนอนไม่หลับด้วยตำรับยาศุขไสยาศน์

บทคัดย่อ

อาการนอนไม่หลับเป็นปัญหาสุขภาพที่พบบ่อยและส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ทำให้เกิดโรคในระบบหัวใจและหลอดเลือดและเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะซึมเศร้าได้ ซึ่งการศึกษาประสิทธิผลการรักษาผู้ป่วยอาการนอนไม่หลับด้วยตำรับยาศุขไสยาศน์ เป็นการวิจัยแบบทดลองเบื้องต้น (Pre-Experimental Research) แบบกลุ่มเดียว มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลการรักษาผู้ป่วยอาการนอนไม่หลับและอาการไม่พึงประสงค์จากการรักษาด้วยตำรับยาศุขไสยาศน์ กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ป่วยอาการนอนไม่หลับ คลินิกกัญชาทางการแพทย์แบบบูรณาการ โรงพยาบาลชลบุรี จำนวน 25 คน เก็บข้อมูลคุณภาพการนอนหลับ ระหว่างเดือนเมษายน 2566 ถึง เดือนกุมภาพันธ์ 2567 ประกอบด้วยข้อมูลทั่วไป ประเมินภาวะซึมเศร้า (9Q) ประเมินคุณภาพการนอนหลับ (Thai-PSQI) ทดสอบความเครียดสวนปรุง บันทึกการใช้ผลิตภัณฑ์กัญชาทางการแพทย์และติดตามอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา บันทึกผลการตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการ โดยใช้สถิติพรรณนาและวิเคราะห์คุณภาพการนอนหลับด้วยสถิติ Paired t-test และ Repeated Measure ANOVA กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติ P - value น้อยกว่า 0.05 จากการศึกษานี้ พบว่า ผู้ป่วยอาการนอนไม่หลับมีค่าเฉลี่ยคะแนนคุณภาพการนอนหลับ (Thai-PSQI score) ก่อนและหลังได้รับการรักษาด้วยตำรับยาศุขไสยาศน์ มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) โดยค่าเฉลี่ย Thai-PSQI score ก่อนรับการรักษา หลังการรักษาสัปดาห์ที่ 2 และหลังการรักษาครบ 1 เดือน เท่ากับ 15.84±1.72, 13.32±4.88 และ8.64±2.80 ตามลำดับ การติดตามผลการรักษาหลังหยุดใช้ยาครบ 1 เดือน มีค่าเฉลี่ย Thai-PSQI score หลังหยุดใช้ยาสัปดาห์ที่ 1, 2, 3 และหลังหยุดใช้ยาครบ 1 เดือน เท่ากับ 7.32±2.06, 7.44±2.24, 7.48±2.10, 7.44±2.04 ตามลำดับ (Thai-PSQI score น้อยกว่าหรือเท่ากับ 5 แสดงถึงคุณภาพการนอนหลับที่ดี) ซึ่งผลการเปรียบเทียบคุณภาพการนอนหลับ พบว่า ค่าเฉลี่ยคะแนนคุณภาพการนอนหลับมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) ผลตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการ ก่อนและหลังได้รับการรักษาด้วยตำรับยาศุขไสยาศน์ มีค่าการทำงานของตับ (AST) เฉลี่ย 27.80±10.99 และ 32.92±6.85 ตามลำดับ ค่าการทำงานของตับ (ALT) เฉลี่ย 25.00±15.22 และ 34.84±10.49 ตามลำดับ เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) ค่าอัตราการกรองของไต (GFR) ก่อนและหลังได้รับการรักษาเฉลี่ย 80.16±12.53 และ 81.56±12.12 ตามลำดับ ไม่มีความแตกต่างกันทางสถิติ (p > 0.05)

สรุปผลการวิจัย พบว่า ผู้ป่วยอาการนอนไม่หลับมีคุณภาพการนอนหลับที่ดีขึ้น ถึงแม้ค่าเฉลี่ยคะแนนคุณภาพการนอน จะยังคงมากกว่า 5 แต่ค่าเฉลี่ยคะแนนดีขึ้นกว่าก่อนได้รับการรักษา ยาไม่ได้ทำให้ง่วงได้ง่ายขึ้น แต่ทำให้นอนหลับได้นานขึ้น ช่วยเพิ่มระยะเวลาการนอนหลับได้มากขึ้น ไม่อ่อนเพลียหลังตื่นนอนและคุณภาพชีวิตดีขึ้น ซึ่งการพิจารณาใช้ยาศุขไสยาศน์ต้องใช้ยาตามข้อบ่งชี้อย่างเคร่งครัดและระมัดระวังในกลุ่มผู้ป่วยสูงอายุ เนื่องจากสมุนไพรในตำรับยาอาจมีผลต่อตับ จึงต้องเฝ้าระวังและตรวจการทำงานของตับอย่างสม่ำเสมอ ตลอดจนมีการศึกษาวิจัยเพิ่มเติมต่อไป ผลการศึกษานี้มีประโยชน์ในการพัฒนาและต่อยอดการวิจัยยาศุขไสยาศน์ ซึ่งเป็นนโยบายของกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก เพื่อส่งเสริมการนำภูมิปัญญามาใช้ประโยชน์และเพิ่มการเข้าถึงกัญชาทางการแพทย์ของประชาชน สามารถนำขั้นตอนการศึกษาไปกำหนดเป็นแนวทางการตรวจประเมินและรักษาด้วยกัญชาทางการแพทย์แบบบูรณาการต่อไปได้ โดยประเมินภาวะซึมเศร้าเพื่อให้การรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสมกับผู้ป่วย

คำสำคัญ : ตำรับยาศุขไสยาศน์, นอนไม่หลับ, คุณภาพการนอน, กัญชาทางการแพทย์