การพัฒนารูปแบบการดำเนินงานกำจัดลูกน้ำยุงลายโดยใช้ปูนกินหมาก กรณีศึกษาตำบลห้วยหิน อำเภอหนองหงส์ จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนางานกำจัดลูกน้ำยุงลาย โดยเปรียบเทียบความแตกต่างของค่าดัชนีลูกน้ำยุงลายระหว่างรูปแบบการดำเนินงานกำจัดลูกน้ำยุงลายโดยการใช้ปูนกินหมาก เทียบกับการใส่ทรายอะเบท กลุ่มตัวอย่างคือโรงเรือนทั้งหมดในบ้านสวน ต.ห้วยหิน อ.หนองหงส์ จ.บุรีรัมย์ จำนวน 112 แห่ง โดยดำเนินการสำรวจลูกน้ำยุงลายตามรูปแบบเดิมคือใส่ทรายอะเบท แล้วพัฒนารูปแบบใหม่โดยใส่ปูนกินหมาก เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบบันทึกข้อมูลการสำรวจลูกน้ำยุงลาย ในเดือนพฤษภาคม-ตุลาคม ในปี พ.ศ.2554 และ ในปี พ.ศ.2555 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ด้วยค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และร้อยละ พบว่า หลังการนำรูปแบบใหม่ที่ใช้ปูนกินหมากมาดำเนินการ ดัชนีลูกน้ำยุงลายตามครัวเรือน (house index) ลดลงจากเดิม ร้อยละ 14.29 เป็น ร้อยละ 2.08 จำนวนภาชนะที่พบลูกน้ำที่สำรวจ (container index) ลดลงจากเดิม ร้อยละ 5.00 เป็น ร้อยละ 0.21 อัตราป่วยด้วยโรค-ไข้เลือดออก ในพื้นที่ทดลองปี พ.ศ.2554 ลดลงจาก 180.83 ต่อแสนประชากร เป็น ไม่พบเลย ในช่วงเวลาเดียวกันของปี พ.ศ.2555 และไม่มีผลกระทบต่อค่า pH ของน้ำ สรุปได้ว่า รูปแบบการกำจัดลูกน้ำยุงลายโดยใช้ปูนกินหมาก ส่งผลให้ค่าดัชนีลูกน้ำยุงลายลดลงมากกว่าการใช้ทรายอะเบท เป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่นำสู่ความสำเร็จในการป้องกันโรคไข้เลือดออก และควรขยายผลการดำเนินงานไปยังพื้นที่อื่น ๆ