การประเมินภาวะภูมิไวเกินที่เกิดจากการให้ยาเคมีบำบัดชนิดฉีด ณ โรงพยาบาลอุดรธานี
คำสำคัญ:
ภาวะภูมิไวเกิน, ระยะเวลาในการให้ยา, desensitization, ยาเคมีบำบัด, บัติการณ์บทคัดย่อ
ที่มาของปัญหา: ภาวะภูมิไวเกิน (hypersensitivity reactions) สามารถเกิดขึ้นได้จากการให้ยาเคมีบำบัดและมีความรุนแรงแตกต่างกัน ภาวะภูมิไวเกินอาจส่งผลกระทบต่อการรักษาทำให้ต้อง เปลี่ยนยาหรือหยุดให้ยาอย่างถาวร
วัตถุประสงค์: การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจอุบัติการณ์ ความรุนแรงของภาวะภูมิไวเกิน จากการได้รับ ยาเคมีบำบัดชนิดฉีดและประเมินประสิทธิผลของการจัดการภาวะภูมิไวเกิน
วิธีวิจัย: การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบติดตามย้อนหลังในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดชนิดฉีด ณ โรงพยาบาลอุดรธานี จังหวัดอุดรธานี ระหว่างวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2562 ถึง 31 ธันวาคม พ.ศ. 2566 วิเคราะห์อุบัติการณ์ความรุนแรงและรอบการให้ยาที่เริ่มมีอาการของภาวะภูมิไวเกินด้วยสถิติเชิงพรรณา เปรียบเทียบความแตกต่างของผลลัพธ์จากการจัดการภาวะภูมิไวเกินด้วยการปรับอัตราการให้ยาที่แตกต่างกันด้วยสถิติ Fisher exact test วิเคราะห์ผลด้วย IBM SPSS Statistics version 28
ผลการวิจัย: ผู้ป่วยมะเร็งที่รับการรักษามีจำนวน 12,914 ครั้งการรักษา เกิดภาวะภูมิไวเกินจำนวน 351 ครั้ง (ร้อยละ 2.7) ยาเคมีบำบัดชนิดฉีดที่เกิดภาวะภูมิไวเกินสูงที่สุด คือ paclitaxel ร้อยละ 43 มีค่ามัธยฐานของรอบการให้ยาที่เริ่มมีอาการ (onset) 2 รอบ รองลงมาคือ carboplatin ค่ามัธยฐานของรอบการให้ยาที่เริ่มมีอาการ 11 รอบ ระดับความรุนแรงของภาวะภูมิไวเกินส่วนใหญ่เป็น CTCAE grade 2 ร้อยละ 56.1 การจัดการด้วยการเพิ่มระยะเวลาในการให้ยาที่มีอัตราความสำเร็จร้อยละ 75.0-84.6 ส่วนการทำ desensitization มีอัตราความสำเร็จ ร้อยละ 88.4 การจัดการภาวะภูมิไวเกินด้วยการปรับอัตราการให้ยาโดยเพิ่มระยะเวลาให้นานขึ้นทั้ง 2 วิธีที่ต่างกันไม่พบความแตกต่างของอัตราความสำเร็จ (p-value = 0.105) โดยวัดจากการไม่เกิดภูมิไวเกินซ้ำและสามารถรับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดจนแล้วเสร็จ
บทสรุป: อุบัติการณ์การเกิดภาวะภูมิไวเกินส่วนใหญ่เกิดจาก paclitaxel โดย ส่วนใหญ่อยู่ในระดับที่ไม่รุนแรง (CTCAE grade 1 และ 2) การจัดการด้วยการเพิ่มระยะเวลาในการให้ยาเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพ มีอัตราการตอบสนองที่สูง ส่วนผู้ป่วยที่มีภาวะภูมิไวเกินในระดับรุนแรง (CTCAE grade 3 และ 4) อาจจัดการด้วยการเพิ่มระยะเวลาในการให้ยาหรือการทำ desensitization
เอกสารอ้างอิง
มานิตย์ แซ่เตียว, สุภัสร์ สุบงกช. ภาวะภูมิไวเกิน. ใน: สุภัสร์ สุบงกช, มานิตย์ แซ่เตียว, สุธาร จันทะวงศ์, บรรณาธิการ. เภสัชกรรมปฏิบัติในโรคมะเร็ง Oncology Pharmacy Practice. พิมพ์ครั้งที่ 4. ขอนแก่น: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2561. หน้า 399-415.
Pagani M, Bavbek S, Alvarez-Cuesta E, Berna Dursun A, Bonadonna P, Castells M, et al. Hypersensitivity reactions to chemotherapy: an EAACI Position Paper. Allergy. 2022;77(2):388-403. doi: 10.1111/all.15113.
National Cancer Institute. Common terminology criteria for adverse events, version 4.0 [Internet]. n.p.: National Cancer Institute; 2009 [cited 2024 Oct 10]. Available from: https://ctep.cancer.gov/protocoldevelopment/electronic_applications/ctc.htm#ctc_40
Navo M, Kunthur A, Badell ML, Coffer LW 2nd, Markman M, Brown J, et al. Evaluation of the incidence of carboplatin hypersensitivity reactions in cancer patients. Gynecol Oncol. 2006;103(2):608-13. doi: 10.1016/j.ygyno.2006.04.002.
Tsao LR, Young FD, Otani IM, Castells MC. Hypersensitivity reactions to platinum agents and taxanes. Clin Rev Allergy Immunol. 2022;62(3):432-48. doi: 10.1007/s12016-021-08877-y.
Villarreal-González RV, González-Díaz S, Vidal-Gutiérrez O, Cruz-de la Cruz C, Pérez-Ibave DC, Garza-Rodríguez ML. Hypersensitivity reactions to anticancer chemotherapy and monoclonal antibodies: safety and efficacy of desensitization. J Oncol Pharm Pract. 2024;30(5):811-22. doi: 10.1177/10781552231189461.
Boulanger J, Boursiquot JN, Cournoyer G, Lemieux J, Masse MS, Almanric K, et al. Management of hypersensitivity to platinum- and taxane-based chemotherapy: cepo review and clinical recommendations. Curr Oncol. 2014;21(4):e630-41. doi: 10.3747/co.21.1966.
Roselló S, Blasco I, García Fabregat L, Cervantes A, Jordan K; ESMO Guidelines Committee. Management of infusion reactions to systemic anticancer therapy: ESMO Clinical Practice Guidelines. Ann Oncol. 2017;28(suppl_4):iv100-18. doi: 10.1093/annonc/mdx216.
Sefah K, Kilowski KA, Gifford SA, Grove A, Shaffer J, Bryan B, et al. Standardized titration protocol reduces the incidence of paclitaxel infusion-related hypersensitivity reactions. JCO Oncol Pract. 2023;19(12):1199-205. doi: 10.1200/OP.23.00225.
Lee CW, Matulonis UA, Castells MC. Rapid inpatient/outpatient desensitization for chemotherapy hypersensitivity: standard protocol effective in 57 patients for 255 courses. Gynecol Oncol. 2005;99(2):393-9. doi: 10.1016/j.ygyno.2005.06.028.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
วิธีการอ้างอิง
ฉบับ
บท
การอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 กองบริหารการสาธารณสุข สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข และ ชมรมเภสัชกรโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ข้อความภายในบทความที่ตีพิมพ์ในวารสารเภสัชกรรมคลินิกทั้งหมด รวมถึงรูปภาพประกอบ ตาราง เป็นลิขสิทธิ์ของกองบริหารการสาธารณสุข สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข และ ชมรมเภสัชกรโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข การนำเนื้อหา ข้อความหรือข้อคิดเห็น รูปภาพ ตาราง ของบทความไปจัดพิมพ์เผยแพร่ในรูปแบบต่าง ๆ เพื่อใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ ต้องได้รับอนุญาตจากกองบรรณาธิการวารสารเภสัชกรรมคลินิกอย่างเป็นลายลักษณ์อักษร
กองบริหารการสาธารณสุข สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข และ ชมรมเภสัชกรโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข อนุญาตให้สามารถนำไฟล์บทความไปใช้ประโยชน์และเผยแพร่ต่อได้ โดยอยู่ภายใต้เงื่อนไขสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอน (Creative Commons License: CC) โดย ต้องแสดงที่มาจากวารสาร – ไม่ใช้เพื่อการค้า – ห้ามแก้ไขดัดแปลง, Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0)
ข้อความที่ปรากฏในบทความในวารสารเป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับกองบริหารการสาธารณสุข สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข และ ชมรมเภสัชกรโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข และบุคลากรในกองฯ หรือ ชมรมฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเอง ตลอดจนความรับผิดชอบด้านเนื้อหาและการตรวจร่างบทความเป็นของผู้เขียน ไม่เกี่ยวข้องกับกองบรรณาธิการ
