การพัฒนารูปแบบการดำเนินงานศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิต และส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ (ศพอส.) ในจังหวัดสระบุร

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนา ทดลองใช้รูปแบบและประเมินประสิทธิผลของรูปแบบการดำเนินงานศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุในจังหวัดสระบุรี โดยใช้การวิจัยและพัฒนา แบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาสภาพ ปัญหาและความต้องการ โดยการสัมภาษณ์กระบวนการกลุ่มและวิเคราะห์นำมาใช้จัดทำแบบสอบถาม จำนวน 48 ข้อ ประชากรที่ศึกษาที่ปรึกษาและคณะกรรมการศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ ทั้ง 14 แห่ง รวม 250 คนและสุ่มตัวอย่างแบบง่าย โดยใช้สูตรของทาโร่ ยามาเน่ ได้กลุ่มตัวอย่าง 154 คน ขั้นตอนที่ 2 พัฒนาและตรวจสอบรูปแบบ โดยการจัดประชุมผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 20 คน ปรับปรุงและประเมินความเหมาะสม และความเป็นไปได้ของรูปแบบ ขั้นตอนที่ 3 ทดลองใช้ และประเมินประสิทธิผลของรูปแบบด้านความเหมาะสม ความเป็นไปได้ ความเป็นประโยชน์ และความพึงพอใจจากการใช้รูปแบบ โดยสอบถามกับที่ปรึกษาและคณะกรรมการศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ จำนวน 2 แห่งๆ ละ10 คน รวม 20 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การแปลความหมายตามเกณฑ์การประเมิน 5 ระดับ ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ดำเนินการศึกษาตั้งแต่เดือนธันวาคม 2559 ถึง พฤษภาคม 2560

ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการดำเนินงานศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ (ศพอส.) ในจังหวัดสระบุรี ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) จุดมุ่งหมายของรูปแบบ 2) โครงสร้างโดยรวมของศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ ประกอบด้วยด้านการบริหารและด้านการดำเนินงาน ด้านละ 5 ภารกิจ 3) บทบาทภารกิจของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 6 หน่วยงาน ประกอบด้วย (1) สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด มี 5 ภารกิจ (2) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มี 6 ภารกิจ (3) ชมรมผู้สูงอายุมี 6 ภารกิจ (4) หน่วยบริการปฐมภูมิ มี 7 ภารกิจ (5) กองทุนหลักประกันสุขภาพระดับท้องถิ่นหรือพื้นที่มี 4 ภารกิจ และ (6) ชมรมอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านตำบล มี 5 ภารกิจ รูปแบบมีคุณภาพเป็นที่ยอมรับได้ตามเกณฑ์ทั้งด้านความเหมาะสม ความเป็นไปได้และความเป็นประโยชน์อยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.36, 3.57, และ 4.10 ตามลำดับ และความพึงพอใจต่อการใช้รูปแบบ อยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.12 ข้อแสนอแนะ ควรสนับสนุนให้ผู้นำชุมชนและประชาชนได้เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดทำแผนพัฒนายุทธศาสตร์ศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตและส่งเสริมอาชีพผู้สูงอายุ มีการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และเพิ่มพูนความรู้ ทักษะในการจัดทำแผนงาน/โครงการให้แก่คณะกรรมการอย่างต่อเนื่อง