ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็งในช่องปากของผู้สูงอายุในจังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

โรคมะเร็งช่องปาก เป็นมะเร็งชนิดหนึ่งที่เกิดขึ้นบริเวณเยื่อบุภายในช่องปาก พบมากในกลุ่มผู้สูงอายุ และส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต เช่น ด้านกายภาพ ลักษณะใบหน้า การพูด เสียง และการกลืน ทั้งนี้ พฤติกรรมการปฏิบัติตัว ถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการเกิดโรคมะเร็งในช่องปาก การวิจัยเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวางนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็งช่องปากและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็งในช่องปากของผู้สูงอายุในจังหวัดอุบลราชธานี กลุ่มตัวอย่างได้จากการสุ่มแบบหลายขั้นตอน จำนวน 419 คน เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา วิเคราะห์ความสัมพันธ์ด้วยการทดสอบของฟิสเชอร์ และสัมประสิทธิสหสัมพันธ์ของสเปียร์แมน ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีพฤติกรรมเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็งช่องปากอยู่ในระดับต่ำ ร้อยละ 97.14 ผลการวิเคราะห์แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ พบว่า การรับรู้ประโยชน์ของป้องกันโรค และการรับรู้ความรุนแรงของโรค อยู่ในระดับสูง ร้อยละ 64.20 และ 58.71 ตามลำดับ การรับรู้อุปสรรคของการรักษาและป้องกัน และการรับรู้โอกาสเสี่ยงของการเกิดโรค อยู่ในระดับปานกลาง ร้อยละ 91.89 และ 66.35 ตามลำดับ ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมเสี่ยงการเกิดโรคมะเร็งในช่องปาก อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การรับรู้โอกาสเสี่ยงของโรค (r_s=-0.198, p-value < 0.001) และการรับรู้อุปสรรคการรักษาและป้องกันโรค (r_s=0.159, p-value=0.001) สรุป ผู้สูงอายุที่ตระหนักถึงความเสี่ยงของโรคมากขึ้น จะมีพฤติกรรมเสี่ยงน้อยลง ขณะที่ผู้ที่มองเห็นอุปสรรคมากขึ้นจะมีพฤติกรรมเสี่ยงเพิ่มขึ้น หน่วยงานสาธารณสุขการส่งเสริมสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุระดับปฐมภูมิ โดยมุ่งเน้นการเพิ่มการรับรู้ความเสี่ยงของโรคและลดอุปสรรคในการเข้าถึงบริการ เพื่อป้องกันและลดพฤติกรรมเสี่ยงต่อโรคมะเร็งช่องปาก