การพัฒนาการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวานประเภทที่ 2 ให้เข้าสู่ระยะสงบตามหลักเวชศาสตร์วิถีชีวิตในพื้นที่อำเภอกุดจับ จังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

โรคเบาหวานเป็นกลุ่มโรคเรื้อรังที่เป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของทุกประเทศทั่วโลก การควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือดของผู้ป่วยให้ปกติหรือเข้าสู่ระยะสงบ ต้องอาศัยการส่งเสริมสุขภาพและเพิ่มทักษะในการปฏิบัติตัวให้ถูกต้อง การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวาน ประเภทที่ 2 ให้เข้าสู่ระยะสงบตามหลักเวชศาสตร์วิถีชีวิตในชุมชนเมืองเพีย อำเภอกุดจับ จังหวัดอุดรธานี โดยประยุกต์ใช้กระบวนการ PDCA ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ 1) ขั้นตอนการวางแผน 2) ขั้นตอนการปฏิบัติการ 3) ขั้นตอนการตรวจสอบ และ 4) ขั้นตอนการประเมินผล ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ คณะทำงานโครงการฯ ทีมสหวิชาชีพ และอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) รวมทั้งสิ้นจำนวน 15 คน ด้วยวิธีการเลือกแบบเจาะจง กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยโรคเบาหวานประเภทที่ 2 จำนวน 35 คน จากการสุ่มอย่างง่าย ตามเกณฑ์การคัดเข้าโครงการฯ เก็บข้อมูลด้วยแบบประเมินดัชนีสภาวะสุขภาพที่พัฒนาขึ้น วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา ได้แก่ ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตราฐาน และสถิติอนุมาน ได้แก่ Paired t-test ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวานประเภทที่ 2 ให้เข้าสู่ระยะสงบตามหลักเวชศาสตร์วิถีชีวิต ประกอบด้วย 11 กิจกรรม ได้แก่ 1) รู้ก่อนชนะก่อน 2) เป้าหมายมีไว้พุ่งชน 3) มรดกที่ควรสะสมคือกล้ามเนื้อ 4) เว้นช่วงการกิน (เซ่ากินดู๋) 5) กินแบบคาร์บไม่เกิน โปรตีนพอ เรียนรู้การกินไขมันดี 6) ใส่ใจยา 7) หลับลึกให้นาน 8) แผนไทยคลายเครียด 9) กลุ่มเรียนรู้ 10) สมุดพกสะกิดใจ และ 11) การเข้าพบและนัดหมายทีมสหวิชาชีพ ภายหลังการดำเนินงานโครงการฯ พบว่า ผู้ป่วยโรคเบาหวานกลุ่มตัวอย่าง มีค่าเฉลี่ยคะแนนพฤติกรรมการปฏิบัติตนตามหลักเวชศาสตร์วิถีชีวิต เพิ่มขึ้นมากกว่าก่อนการเข้าร่วมโครงการฯ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ค่าเฉลี่ยของผลต่างเท่ากับ 1.43 ช่วงเชื่อมั่นอยู่ระหว่าง 3.52 ถึง 2.09 และมีค่าดัชนีสภาวะสุขภาพเฉลี่ยดีกว่าก่อนการเข้าร่วมโครงการฯ ทุกค่าดัชนี อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05