การพัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพแรงงานนอกระบบ ภาคการเกษตรในช่วงชีวิตวิถีใหม่ (New Normal) จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการวิจัยและพัฒนา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) สถานการณ์การดูแลสุขภาพแรงงาน นอกระบบภาคการเกษตร 2) พัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพแรงงานนอกระบบภาคการเกษตร และ 3) ผลการพัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพแรงงานนอกระบบภาคการเกษตร ในช่วงชีวิตวิถีใหม่ (New Normal) จังหวัดขอนแก่น ประชากรเป้าหมายในการวิจัย ประกอบด้วย 1) แรงงานนอกระบบภาคการเกษตร จำนวน 100 คน และ 2) กลุ่มเครือข่ายที่เกี่ยวข้องกับแรงงาน จำนวน 50 คน เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วย แบบสอบถาม แนวทางการสนทนากลุ่ม และแนวทางการสังเกตการดูแลสุขภาพแรงงานนอกระบบภาคการเกษตร ในช่วงชีวิตวิถีใหม่ ดำเนินการศึกษาตั้งแต่ ระหว่างเดือนกันยายน 2563 – กรกฎาคม 2564 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ โดยใช้สถิติเชิงพรรณนา สถิติ Paired Samples t-test และการวิเคราะห์ข้อมูล เชิงคุณภาพ ใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (content analysis) ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการดูแลสุขภาพแรงงานนอกระบบภาคการเกษตรในช่วงชีวิตวิถีใหม่หรือช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคไวรัสโคโรนา 2019 คือ การมีส่วนร่วมในการดูแลแรงงานนอกระบบภาคการเกษตรทั้งเชิงรับและเชิงรุกของชุมชน ซึ่งประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ คือ 1)โครงสร้างรูปแบบการดูแลสุขภาพ 2)กระบวนการดูแลสุขภาพ 3) การจัดบริการอาชีวอนามัยในชุมชนอย่างมีส่วนร่วม และ 4) การติดตามและประเมินผล ด้านผลการเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยดูแลสุขภาพแรงงานนอกระบบภาคการเกษตร ก่อน-หลังพัฒนารูปแบบ พบว่า มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value=0.001) โดยภายหลังการพัฒนารูปแบบแรงงานดูแลสุขภาพมากกว่าก่อนการพัฒนารูปแบบ สรุปได้ว่ารูปแบบการดูแลสุขภาพที่พัฒนาขึ้น ทำให้การทำงานมีส่วนร่วม เกิดผลลัพธ์ที่ดีกับแรงงาน กลุ่มเครือข่ายที่เกี่ยวข้องกับแรงงาน และชุมชน ดังนั้น ควรนำรูปแบบดังกล่าวไปปรับใช้กับแรงงานนอกระบบภาคการเกษตรและกลุ่มแรงงานนอกระบบกลุ่มอื่น ๆ และให้ความสำคัญกับการจัดบริการอาชีวอนามัยในชุมชนอย่างมีส่วนร่วม เพื่อส่งเสริมการพัฒนาและดำเนินงานของแรงงาน และกลุ่มเครือข่ายที่เกี่ยวข้องกับแรงงานอย่างต่อเนื่อง