กัญชาในยุคเปลี่ยนผ่านของไทย: มุมมองด้านสุขภาพและสังคม

บทคัดย่อ

การที่ไทยอนุญาตให้กัญชาใช้ได้อย่างถูกกฎหมายในปี 2565 นับเป็นการเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลต่อ
ความตื่นตัวและต่อต้านของผู้เกี่ยวข้องอย่างกว้างขวาง บทความนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1. เพื่อศึกษาความหมายใหม่ต่อกัญชา และ 2. เพื่อศึกษาข้อเสนอแนะต่อการใช้ประโยชน์จากกัญชาในยุคเปลี่ยนผ่านของสังคมไทย โดยทบทวนข้อมูลจากเอกสารและสัมภาษณ์เชิงลึกแบบเจาะจงในผู้เกี่ยวข้อง จำนวน 10 ราย และนำข้อมูลมาวิเคราะห์เนื้อหา โดยมีผลการศึกษาที่สำคัญดังนี้

สังคมไทยรับรู้และให้ความหมายต่อกัญชาในยุคเปลี่ยนผ่าน ใน 4 วาทกรรมหลัก คือ (1) “กัญชาคือยาเสพติด” มีฐานคิดว่าเป็นสิ่งที่มีโทษ และผิดกฎหมาย (2) “กัญชาทางการแพทย์” เน้นมิติสุขภาพ ด้วยฐานคิด กัญชาเป็นภูมิปัญญาและมีคุณมากกว่าโทษ โดยต้องศึกษาคุณและโทษของกัญชาทางการแพทย์และการแพทย์แผนไทย/พื้นบ้านให้ชัดเจน (3) “กัญชาคือพืชเศรษฐกิจใหม่” เน้นมิติเศรษฐกิจ โดยประชาชนให้การสนับสนุนและภาคการเมืองมีแนวปฏิบัติรองรับ ซึ่งต้องมีการศึกษาเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจจากพืชกัญชาแบบครบวงจร และการกำกับการใช้ประโยชน์จากกัญชาจากประโยชน์ทางเศรษฐกิจ และ (4) “กัญชาเสรีเพื่อนันทนาการ” เน้นเรื่องสิทธิและเสรีภาพ โดยเฉพาะการเสพเพื่อนันทนาการได้เสรี ซึ่งต้องมีการสื่อสารความรู้ในเรื่องกัญชาที่ถูกต้อง อย่างไรก็ตาม วาทกรรมต่อกัญชาข้างต้นมีการรับรู้และเข้าใจที่เหมือนกัน คือ กัญชามีทั้งคุณและโทษ ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ของการใช้ประโยชน์ จึงมีความท้าทายต่อการพิจารณาเป็นข้อเสนอแนวทางนโยบายกัญชาของไทยในปัจจุบัน โดยต้องจัดให้มีพื้นที่สาธารณะและการมีส่วนร่วมต่อทิศทางนโยบายกัญชาของไทย