การใช้ทุนทางสังคมด้านสุขภาพของประชาชนในตำบลท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงบรรยายนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้ทุนทางสังคมด้านสุขภาพของประชาชนในตำบล ท่าข้าม กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเจาะจงตามเกณฑ์ที่กำหนด คือ เป็นผู้นำชุมชน ผู้นำศาสนา ประธานองค์กรชุมชน ผู้นำองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้บริหารโรงเรียน หมอพื้นบ้าน อาสาสมัครสาธารณสุข และบุคลากรสาธารณสุขจำนวน 27 คน เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยการสนทนากลุ่มและสัมภาษณ์ รวมทั้งศึกษาจากเอกสาร วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้วิธีวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content analysis)

การศึกษาพบว่า ทุนทางสังคมด้านสุขภาพของประชาชนในตำบลท่าข้าม มีองค์ประกอบของ บุคคล องค์กร ชุมชน องค์กรของรัฐ องค์กรเอกชน สถาบันทางศาสนา และภูมิปัญญาพื้นบ้าน และมีการใช้ทุนทางสังคม ด้านสุขภาพใน 4 มิติ คือ 1) การส่งเสริมสุขภาพ ได้แก่ ด้านโภชนาการ ด้านพัฒนาการเด็ก ด้านสุขภาพฟันเด็ก ด้านสุขภาพหญิงตั้งครรภ์ หญิงหลังคลอด และผู้สูงอายุ ด้านการออกกำลังกาย และด้านสุขภาพจิต 2) การป้องกันโรค ได้แก่ การตรวจสุขภาพ การสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค การจัดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพการป้องกันอบายมุข และ 3) การรักษาและพื้นฟูสภาพ ได้แก่ การดูแลนักเรียนที่เจ็บป่วย การรักษาโรค การ มีสวัสดิการด้านรักษาพยาบาลและรถรับส่ง และการให้การดูแลและคำแนะนำด้านสุขภาพ

ปัญหาอุปสรรคในการใช้ทุนทางสังคมด้านสุขภาพเกิดจากปัจจัยดังนี้ 1) ด้านตัวบุคคล ได้แก่ ขาดความตระหนักในการดูแลสุขภาพ ความเหน็ดเหนื่อยจากการทำงาน ค่านิยมในการใช้บริการสุขภาพ 2) ด้านครอบครัวได้แก่ ขาดการเอาใจใส่ วิถีการบริโภค ขาดคนดูแล และ 3) ด้านสภาพแวดล้อม ได้แก่ ขาดการติดตามสถานที่ไม่เอื้ออำนวย ขาดแกนนำ ดังนั้น ควรพัฒนาศักยภาพแหล่งทุนทางสังคมด้านสุขภาพ และพัฒนากระบวนการใช้ทุนทางสังคมด้านสุขภาพที่มีอยู่ให้มีประสิทธิภาพ