ต้นทุนโรงพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยในโรคโควิด-19 ประเทศไทย: กรณีศึกษาโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาต้นทุนของโรงพยาบาลสหรับดูแลผู้ป่ วยในโรคโควิด-19 ในปีงบประมาณ 2564 และศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อต้นทุนของการดูแลผู้ป่ วยในโรคโควิด-19 วิเคราะห์ต้นทุนในมุมมองของผู้ให้บริการ คาดประมาณต้นทุนด้วยวิธีมาตรฐานจากบนลงล่าง และวิเคราะห์ต้นทุนรายผู้ป่ วยด้วยวิธีต้นทุนจุลภาค โดยใช้ โปรแกรม (healthcare service cost estimation, HSCE) กลุ่มตัวอย่าง คือ โรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุขที่สมัคร ใจเข้าร่วมศึกษาต้นทุน จนวน 21 แห่ง เป็น โรงพยาบาลศูนย์ 9 แห่ง โรงพยาบาลทั่วไป 8 แห่ง โรงพยาบาลชุมชน 4 แห่ง เลือกผู้ป่ วยโรคโควิด-19 จากรหัสโรค U07.1, U07.2, B97.2 จากนั้นนข้อมูลมาจัดกลุ่มวินิจฉัยโรคร่วม ไทย ฉบับ 6.3 และแบ่งผู้ป่ วยตามกลุ่ม DRG (diagnosis related group) เป็น 6 กลุ่ม คัดข้อมูลตามเกณฑ์ได้ข้อมูล ผู้ป่ วย 87,145 ราย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา คือ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่ากลาง และ สถิติเชิงทนายด้วยสมการถดถอยพหุคูณ ผลการศึกษาพบว่า ผู้ป่ วยในโรคโควิด-19 รักษาในโรงพยาบาลศูนย์มากทีสุด ่ ร้อยละ 68.6 อายุเฉลี่ย 35.1 ปี (SD=16.6) นอนโรงพยาบาลเฉลี่ย 11.0 วัน (SD=4.1) เป็นผู้ป่ วยกลุ่ม DRG สังเกตอาการ มากที่สุด 49,225 ราย ร้อยละ 56.5 รองลงมา คือ กลุ่ม DRG โรคปอดอักเสบ 21,385 ราย ร้อยละ 24.5 และกลุ่ม DRG โรคระบบทางเดินหายใจ 12,271 ราย ร้อยละ 14.1 โรงพยาบาลมีต้นทุนในการดูแลผู้ป่ วยใน โรคโควิด-19 เฉลี่ย 22,216 บาทต่อราย (SD=42,070) ค่ากลาง 13,847 บาท โรงพยาบาลทั่วไปมีต้นทุนเฉลี่ยต่อ รายสูงสุด 25,653 บาท (SD=72,135) รองลงมาคือ โรงพยาบาลศูนย์ 21,068 บาท (SD=20,276) และ โรงพยาบาลชุมชน 15,984 (SD=13,968) ต้นทุนในการดูแลผู้ป่ วยกลุ่ม DRG รุนแรงเฉลี่ย 72,327 บาทต่อราย (SD=54,027) ค่ากลาง 61,326 กลุ่ม DRG โรคปอดอักเสบ 31,259 บาท (SD=46,035) ค่ากลาง 21,900 กลุ่ม DRG สังเกตอาการ 17,022 บาทต่อราย (SD=39,536) ค่ากลาง 11,437 การศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อต้นทุนของการ ดูแลผู้ป่ วยในโรคโควิด-19 พบว่า ขนาดของโรงพยาบาล กลุ่ม DRG รุนแรง อายุผู้ป่ วย ต้นทุนวัสดุการแพทย์ ต้นทุน ค่าห้องและค่าอาหาร และต้นทุนค่าบริการพยาบาล สามารถอธิบายต้นทุนผู้ป่ วยในโรคโควิด-19 ต่อราย ได้ร้อยละ 80.9 อย่างมีนัยสคัญทางสถิติ (p<0.01) โดย (1) โรงพยาบาลทั่วไปส่งผลให้ต้นทุนเพิ่มขึ้น ร้อยละ 28.0 เมื่อ เทียบกับโรงพยาบาลชุมชน (2) กลุ่มผู้ป่ วย DRG รุนแรงส่งผลให้ต้นทุนเพิ่มขึ้น ร้อยละ 86.0 เมื่อเทียบกับกลุ่ม สังเกตอาการ (3) อายุที่เพิ่มขึ้น 1 ปี ส่งผลให้ต้นทุนเพิ่มขึ้น ร้อยละ 0.3 และ (4) ต้นทุนวัสดุการแพทย์ ต้นทุนค่า ห้องค่าอาหาร และต้นทุนค่าบริการพยาบาล เพิ่มขึ้นร้อยละ 1 ส่งผลให้ต้นทุน ผู้ป่ วยในโควิด-19 เพิ่มขึ้นร้อยละ 0.1, 0.3 และ 0.3 ตามลดับ ประโยชน์ที่ได้จากการศึกษานอกจากจะได้ทราบต้นทุนการให้บริการที่แท้จริงแล้วยัง สามารถนไปเป็นข้อมูลประกอบการขอรับเงินจัดสรรงบประมาณโรคโควิด-19 ตลอดจนวางแผนทรัพยากรทางการ เงินของโรงพยาบาลได้ และผลกระทบของปัจจัยที่มีผลต่อต้นทุนการบริการสามารถนไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนา ประสิทธิภาพการให้บริการ ลดต้นทุนการบริการผู้ป่ วยโรคโควิด-19 หรือโรคติดเชื้ออื่นๆ ได้