การประเมินผลการกู้ชีพในชุมชน

บทคัดย่อ

การกู้ชีพได้ช่วยซื้อเวลาให้ผู้ที่กำลังจะเสียชีวิตผู้ป่วยหรือผู้บาดเจ็บหลายรายเมื่อเกิดภาวะหัวใจหยุดเต้น (heart attack) สามารถรอดชีวิตได้อย่างปลอดภัย ถ้าหากช่วยได้ทันภายในเวลา 3-4 นาที การกู้ชีพมีประโยชน์ในสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น การจมน้ำ การถูกไฟฟ้าดูดถึงตาย การได้รับยาเกินขนาด ภาวะช็อก และ อุบัติเหตุจราจร การศึกษาจากข้อมูลย้อนหลังกึ่งทดลอง (quasi-experiment research) นี้เพื่อประเมินผลเบื้องต้นของการสอนอาสาสมัครสาธารณสุขและเจ้าหน้าที่สาธารณสุขให้ประเมินภาวะหัวใจหยุดเต้นและประเมินประสิทธิผลโครงการกู้ชีพขั้นต้นในชุมชน กลุ่มตัวอย่างที่เข้าร่วมโครงการจำนวน 49 คน ประกอบ ด้วยอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) จำนวน 33 คน (67.35%) และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขจำนวน 16 คน (32.65%) ดำเนินการในเขตพื้นที่ อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2547 เครื่องมือในการศึกษาคือ แบบประเมินความรู้ก่อนที่จะเริ่มโครงการ กิจกรรมของโครงการประกอบ ด้วยการสอนแบบบรรยาย การชมวิดีทัศน์ และสาธิตการกู้ชีพตามลำดับขั้นตอน โดยใช้แนวทางการกู้ชีพขององค์การอนามัยโลก เครื่องชี้วัดความสำเร็จของโครงการประกอบด้วยคะแนนความรู้การกู้ชีพก่อนและหลังโครงการเปรียบเทียบกันและจำนวนผู้เข้าร่วมการสาธิตกลับการกู้ชีพ ผลของโครงการ ได้รับแบบประเมินความรู้หลังโครงการคืนมาจำนวน 45 ชุด คิดเป็นร้อยละ 91.84 พบว่าคะแนนเฉลี่ยก่อนสอนสำหรับอสม.ได้เท่ากับ 3.21 (SD 1.32) และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขได้เท่ากับ 6.88 (SD 1.09) และคะแนนเฉลี่ยหลังสอนสำหรับ อสม.ได้เท่ากับ 4.73 (SD 0.94) และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขได้เท่ากับ 8.38 (SD 1.09) ตามลำดับ ซึ่งมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (paired t-test, P-value <0.001) อย่างไรก็ตามมีผู้-เข้าร่วมการสาธิตกลับเพียงจำนวน 20 คน (40.82%) โดยเป็น อสม. จำนวน 15 คน จาก 33 คน (45.45%)และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขจำนวน 5 คน จาก 16 คน (31.25%) อัตราส่วนระหว่าง อสม. ต่อ เจ้าหน้าที่สาธารณสุขในการสาธิตกลับเท่ากับ 3:1 (75% ต่อ 25%) สรุป โครงการกู้ชีพขั้นต้นในชุมชนทำให้ อสม. และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขมีความรู้เพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตามจำนวนผู้เข้าร่วมการสาธิตกลับมีน้อยกว่าร้อยละ 50 ดัง นั้นจำเป็นต้องหาวิธีการที่จะทำให้ อสม. และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขมีส่วนร่วมในการสาธิตกลับเพิ่มขึ้น เพื่อสร้างความมั่นใจในการกู้ชีพขั้นต้นได้อย่างถูกต้องและนำมาซึ่งความปลอดภัยของผู้ป่วย ผู้บาดเจ็บและ คุณภาพการบริการในภาวะฉุกเฉินเพิ่มขึ้