อัตราการรอดชีพของผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีและปัจจัยที่มีผลหลังการผ่าตัดในโรงพยาบาลร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

มะเร็งท่อน้ำดี เป็นโรคมะเร็งที่มีอุบัติการณ์สูงในประเทศไทย พบมากในประชากรของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งป่วยเป็นมะเร็งท่อน้ำดีมาก ส่วนใหญ่ผู้ป่วยมักมาพบแพทยเมื่ออยู่ในระยะท้ายๆ ของโรค การผ่าตัดเป็นแนวทางการรักษาที่ดีที่สุด การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตราการรอดชีพ และปัจจัยที่มีผลต่อระยะเวลาการรอดชีพของผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีหลังได้รับการผ่าตัด ในโรงพยาบาลร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด วิธีดำเนินการวิจัยใช้การศึกษาแบบ retrospective cohort study ในผู้ป่วย 91 รายที่ได้รับการวินิจฉัยและรักษาโดยวิธีการผ่าตัดในโรงพยาบาลร้อยเอ็ดระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2553 ถึง 31 ธันวาคม 2555 หลังจากนั้นติดตามผู้ป่วยทุกรายอย่างต่อเนื่องจนกระทั่งทราบสถานะสุดท้ายของการมีชีวิต ถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2556 นำข้อมูลมาคำนวณหาอัตราการรอดชีพโดยวิธี Kaplan-Meier method และใช้ Cox proportional hazard model เพื่อวิเคราะห์หาความสัมพันธ์ของปัจจัยต่าง ๆ กับการรอดชีพผลการศึกษาพบว่าผลรวมของระยะเวลาของประชากรในแต่ละรายตั้งแต่เข้ามาในการศึกษาจนเสียชีวิตเท่ากับ 1,127คน-เดือนผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีภายในตับมีอัตราตาย เท่ากับ 62 ต่อ 100 คน-ปี ส่วนภายนอกตับมีอัตราตาย เท่ากับ 43 ต่อ 100 คน-ปี อัตราการรอดชีพใน 1 และ 3 ปีเท่ากับร้อยละ 46.75 และ 13.48 สำหรับมะเร็งท่อน้ำดีภายในตับและอัตราการรอดชีพใน 1 และ 2 ปีเท่ากับร้อยละ 57.14 และ 21.43 สำหรับมะเร็งท่อน้ำดีภายนอกตับ ค่ามัธยฐานของระยะเวลารอดชีพหลังการผ่าตัดเท่ากับ 11 เดือน สำหรับมะเร็งท่อน้ำดีภายในตับและเท่ากับ 16 เดือนในมะเร็ง-ท่อน้ำดีภายนอกตับ เมื่อควบคุมผลกระทบจากตัวแปรอายุ เพศ, lymph node metastasis resection margin, histo-logical type และ histological grading พบว่า resection margin และ lymph nodes ยังเป็นปัจจัยสำคัญทางสถิติหลังการผ่าตัด resection margin ที่มีผลบวกมีอัตราการตาย 2.46 เท่ามากกว่าที่มีผลลบและในกรณีที่มี lymph node metastasis มีอัตราการตาย 2.98 เท่ามากกว่าที่ไม่มี metastasis สรุปผลการศึกษาพบว่า resection margin และ lymph node metastasis เป็นปัจจัยสำคัญที่มีมีผลต่ออัตราการรอดชีพหลังการผ่าตัดในผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดี ในกรณี resection margin ผลเป็นลบจะลดความเสี่ยงต่อการตายได้ ร้อยละ 59.00 และในกรณีที่ไม่มี Lymph node metastasis จะลดความเสี่ยงต่อการตายได้ ร้อยละ 66.00