ความชุกและปัจจัยเสี่ยงของการเกิดภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตาในจังหวัดแพร่

บทคัดย่อ

การศึกษาเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง (cross-sectional analytic study) ครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาความชุกและปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตาของผู้ป่วยเบาหวานในจังหวัดแพร่ระหว่างเดือนตุลาคม 2549 ถึงกันยายน 2550 โดยครอบคลุมผู้ป่วยโรคเบาหวานใน 7 อำเภอของจังหวัดแพร่และศูนย์สุขภาพชุมชนอำเภอเมืองแพร่ 10 แห่ง จำนวน 3,513 ราย เก็บข้อมูลด้วยแบบบันทึกประกอบด้วย ข้อมูลส่วนบุคคล ข้อมูลของการตรวจตา และข้อมูลทางห้องปฏิบัติการ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา ไค-สแควร์และ odd ratio ผลการศึกษาพบว่าอัตราความชุกของภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตา (DR) ร้อยละ 24.9 ประกอบด้วย non-proliferative diabetic retinopathy ร้อยละ 22.8 และ proliferative diabetic retinopathy ร้อยละ 2.1 สำหรับปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเบาหวานขึ้น จอประสาทตาได้แก่ อายุ ระยะเวลาการเป็นโรคเบาหวาน การมีโรคร่วมเป็นโรคความดันโลหิตสูง และการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของ ผู้ป่วย โดยพบว่า ผู้ป่วยที่มีอายุ 45 ปีขึ้นไป มีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตามากกว่าผู้ป่วยที่มีอายุต่ำกว่า 45 ปี 1.689 เท่า (95% CI 1.282, 2.224) ผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานมานาน 5 ปีขึ้นไปมีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตา มากกว่าผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานต่ำกว่า 5 ปี 2.396 เท่า (95% CI 2.053, 2.796) ผู้ป่วยเบาหวานที่มีโรคความดันโลหิตสูงร่วมด้วย มีอัตราเสียงต่อการเกิดภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตามากกว่าผู้ป่วยที่ไม่มีโรคความดันโลหิตสูงร่วมด้วย 1.344 เท่า (95% CI 1.155, 1.565) และผู้ป่วยที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ มีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตามากกว่าผู้ป่วยที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ 1.424 เท่า (95% CI 1.175, 1.726)

ดังนั้น การจัดบริการเชิงรุกในชุมชนในระดับโรงพยาบาลชุมชน และศูนย์สุขภาพชุมชน โดยเน้นการครวจพบตั้งแต่เนิ่น ๆ และเร่งรัดรักษา สามารถลดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงของภาวะเบาหวานขึ้นจอประสาทตา และลดค่าใช้จ่ายในการรักษาแก่ผู้ป่วยได้