การพัฒนารูปแบบหมู่บ้านต้นแบบปรับเปลี่ยนพฤติกรรมลดมะเร็ง ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือดแบบมีส่วนร่วม จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงปฏิบัติการ มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกำลังกาย การกินผักปลอดสารพิษ การทำกิจกรรมที่เพิ่มความฉลาดด้านสุขภาพก่อนและหลังการเข้าร่วมกิจกรรม และหาแนวทางการ พัฒนาหมู่บ้านแบบมีส่วนร่วม จำนวน 1 หมู่บ้าน เก็บตัวอย่าง 77 คน ด้วยการสุ่มตัวอย่างแบบแบ่งกลุ่ม โดยประยุกต์ใช้เทคนิคการวางแผนแบบมีส่วนร่วม (AIC) ประกอบด้วย 3 ขั้นตอน คือ การสร้างองค์ความรู้ (A)การสร้างแนวทางการพัฒนา (1) และขั้นตอนการสร้างแนวทางปฏิบัติ (C) ระยะเวลาดำเนินการ 16 สัปดาห์เก็บรวมรวบข้อมูลระหว่างเดือนเมษายน 2556 - กรกฎาคม 2556 เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา คือ แบบสอบถาม ที่ผู้วิจัยได้ประยุกต์ขึ้น โดยมีค่าความเชื่อมั่น เท่ากับ 0.82 สถิติที่ใช้คือ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน paired t-test ผลการวิจัย พบว่าภายหลังการเข้าร่วมกิจกรรม กลุ่มตัวอย่างมีพฤติกรรมการออกกำลังกาย การกินผักปลอดสารพิษ และทำกิจกรรมที่เพิ่มความฉลาดทางสุขภาพ มากขึ้นกว่าก่อนเข้าร่วมกิจกรรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) โดยมีแนวทางพัฒนาที่ได้จากการวางแผนแบบมีส่วนร่วมของชุมชน คือ จัดตั้งชมรมออกกำลังกายและสร้างลานออกกำลังกายที่มั่นคงถาวร จัดตั้งกองทุนปุ๋ยหมักชีวภาพ และรณรงค์ประชาชนทุกครัวเรือน มีการปลูกผักกินเองโดยปราศจากการใช้สารเคมี มีศูนย์เรียนรู้ชุมชนและโครงการเสียงตามสายให้ความรู้ด้านสุขภาพ จากการประยุกต์กระบวนการมีส่วนร่วมเข้ามาใช้ในการพัฒนารูปแบบหมู่บ้านต้นแบบปรับเปลี่ยนพฤติกรรมลดมะเร็ง ความดัน หัวใจและหลอดเลือด พบว่า ประชาชนมีพฤติกรรมการออกกำลังกาย การกินผักปลอดสารพิษ และทักษะการเข้าถึงข้อมูลความรู้ทางด้านสุขภาพมากขึ้น จึงควรนำรูปแบบดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในพื้นที่อื่น ๆ ที่มีบริบทใกล้เคียงกัน ต่อไป