ปัจจัยเสี่ยงต่อการเสียชีวิตของทารกที่มีภาวะสูดสำลักขี้เทาในโรงพยาบาลปทุมธานี

บทคัดย่อ

ภาวะสูดสำลักขี้เทาเป็นปัญหาที่พบบ่อยในทารกแรกเกิด มีภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงและเป็นสาเหตุการตายที่พบบ่อย ผู้วิจัยจึงศึกษาอุบัติการ สาเหตุ ภาวะแทรกซ้อนของทารกที่สุดสำลักขี้เทาและปัจจัยเสี่ยงที่สัมพันธ์กับการตายของทารกที่สูดสำลักขี้เทา โดยศึกษาย้อนหลังข้อมูลในเวชระเบียนของทารกแรกเกิดที่สุดสำลักขี้เทาในโรงพยาบาลปทุมธานี ระหว่างวันที่ 1 ตุลาคม 2547 ถึง 30 กันยายน 2550 จำนวน 94 ราย คัดเลือกทารกที่มีอาการทางคลินิกเข้าได้กับภาวะสุดสำลักขี้เทา (MAS) ดังนี้ 1. ประวัติมีขี้เทาปนในน้ำคร่ำ 2. พบขี้เทาในหลอดลมของทารกขณะคลอดจากการคุดน้ำคร่ำในหลอดลมคอผ่านทางท่อช่วยหายใจ (direct tracheal suction) 3. อาการหายใจลำบาก 4. ภาพรังสีปอดผิดปรกติ ในบางรายมีข้อ 1,2 และ 3 หรือข้อ 1,3และ 4 ก็ถือว่ามีภาวะสูดสำลักขี้เทา วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา การทดสอบไคสแควร์ Cochran's and Mantel : Haenszel และ binary logistic regression ที่ระดับความเชื่อมั่น 0.05 พบทารกมีภาวะสูดสำลักขี้เทาร้อยละ 0.95 ของทารกเกิดมีชีพหรือร้อยละ 16.02 ต่อการคลอดที่มีขี้เทาปนในน้ำคร่ำ พบ ปัจจัยเสี่ยงต่อการเสียชีวิตของทารกที่มีภาวะสุดสำลักขี้เทาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<o.os) โดยไคสแควร์และ Cochran's and Mantel-Haenszel คือทารกที่มีภาวะความดันเลือดปอดสูงในทารกแรกเกิด (Persistant Pulmonary Hypertenstion of Newbom : PPHN) (p=0.00, OR -89.14, 95%CI 9.70-819.16) คะแนนแอ้ปการ์ (Apgar) ที่ 5 นาที « 7 (p~0.00, OR -33.20, 95%CI 4.86-227.00) คะแนนแอ๊ปการ์ ที่ 1 นาที < 7 (p =0.00, OR -10.56, 95%CI 2.39-46.62) ภาวะที่มีอากาศในทรวงอก (P =0.005, OR - 8, 95%CI 1.53-41.84) แต่ผล binary logistic regression แสดงแต่ความสำคัญของปัจจัยเสี่ยง PPHIN เท่านั้น (OR = 48.72, 95% CI 4.37-542.80) ภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อย ได้แก่ ปอดบวม (pneumonia) (ร้อยละ 23.04) การติดเชื้อในกระแสเลือด (ร้อยละ 20.21) ภาวะความดันเลือดปอดสูงในทารกแรกเกิด (ร้อยละ 15.96) ชัก (seizure) (ร้อยละ 11.70) ภาวะที่มีอากาศในทรวงอก (ร้อยละ 8.51) และพบว่าภาวะความดันเลือดปอดสูงในทารกแรกเกิดเป็นภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงสุด ปัจจัยเสี่ยงที่มีความสัมพันธ์กับการเสียชีวิตของทารกที่มีภาวะสุดสำลักขี้เทาจากมากไปน้อย คือ ภาวะความดันเลือดปอดสูงในทารกแรกเกิด คะแนนแอ้ปการ์ที่ 5 นาที < 7 คะแนนแอ้ปการ์ที่ 1 นาที < 7 และภาวะที่มีอากาศในทรวงอก ภาวะความดันเลือดปอดสูงในทารกแรกเกิดเป็นภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงสุดและเป็นสาเหตุการายของทารกที่สำคัญของทารกที่มีภาวะสูดสำลักขี้เทา การลดความรุนแรงและอัตราดายของทารกที่มีภาวะสูดสำลักขี้เทา ต้องอาศัยความร่วมมือในการ ดูแลอย่างมีประสิทธิภาพของเจ้าหน้าที่ในกลุ่มงานสุติกรรมและกุมารเวชกรรม โดยดูแลตั้งแต่ตั้งครรภ์ ระหว่างการคลอดและหลังคลอด