เทคนิคการเสริมพลังในการจัดการตนเองของ ผู้ป่วยเบาหวาน ที่สอดคล้องกับวิถีชุมชน

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์การศึกษาครั้งนี้ เพื่อประยุกต์เทคนิคการเสริมพลังในการจัดการตนเองของผู้ป่วยเบาหวานที่สอดคล้องกับวิถีชุมชน เป็นวิจัยกึ่งทดลอง (quasi - experimental research) โดยใช้แนวคิดการเสริมพลังอำนาจของ Gibson กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยเบาหวานที่ขึ้นทะเบียน ในปี พ.ศ.2555 และรักษาต่อเนื่องที่ โรงพยาบาลส่งเสริม-สุขภาพตำบลเขาพระบาท อ.เชียรใหญ่ จ.นครศรีธรรมราช สมัครใจเข้าร่วมกิจกรรม 84 คน เก็บข้อมูลช่วงเดือน มิถุนายน 2555 ถึง มิถุนายน 2556 ประยุกต์ใช้แบบแผนเสริมพลังเป็นเครื่องมือวิจัย ประกอบด้วย (1) การรับรู้โดยวิเคราะห์ตนเอง ร่วมกำหนดแนวทางการดูแลตนเอง (2) ตระหนักคุณค่าตนเองโดยวางแผนปรับปรุงพฤติกรรม ร่วมกัน (3) พัฒนาศักยภาพตนเองตามแผนที่วางไว้อย่างต่อเนื่อง (4) พัฒนาความมุ่งมั่นในการดูแลตนเองและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (5) ถอดบทเรียนเพื่อยืนยันผลการพัฒนาตนเอง เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูล ประกอบด้วยความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน พฤติกรรมการปฏิบัติตัวด้านสุขภาพ มีค่าความเที่ยงเท่ากับ 0.72 และ 0.82 และเก็บข้อมูลระดับไขมันในเลือด ค่า FBS และ HbAIC ของกลุ่มเป้าหมาย วิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติร้อยละ ค่าเฉลี่ย และ paired t-test ผลการวิจัยพบว่า หลังการวิจัยกลุ่มเป้าหมาย มีค่าเฉลี่ยคะแนนความรู้ ค่าเฉลี่ยคะแนน พฤติกรรมการดูแลตนเอง ค่าเฉลี่ยไขมันในเลือด ค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือด และค่าเฉลี่ย HbAIC ดีกว่า ก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) การใช้เทคนิคเสริมพลังกับกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานพบว่า มีผลทำให้ กลุ่มเป้าหมายเกิดการเรียนรู้เกิดการรับรู้ มีความตระหนักในตนเองและพร้อมที่จะเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการปฏิบัติของตนเอง ส่งผลให้เกิดการ จัดการตนเองได้อย่างถูกต้อง เหมาะสม ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนได้ เกิดกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และนำวิถีชุมชนมาใช้ในการดูแลสุขภาพตนเอง ได้แก่ บริโภคข้าวกล้องที่มีอยู่ในชุมชนปลูกผักกินเอง ปลูกและใช้สมุนไพรสดรักษาตัวเอง เดินออกกำลังกาย ประยุกต์อุปกรณ์เหลือใช้มายึดเหยียดกล้ามเนื้อสวดมนต์ไหว้พระเพื่อลดเครียด ปรับปรุงวิถีชีวิตให้สอดคล้องกับการสร้างสุขภาพ การศึกษาครั้งนี้ทำให้เกิดการเรียนรู้ว่าผู้ให้บริการหรือผู้ดูแลผู้ป่วยต้องเปลี่ยนทัศนคติของตนเองให้เป็นบวก ใช้ "ปิยวาจา" ในการพูดคุยหรือการดูแลที่ส่งผลต่อการเปลี่ยนทัศนคติและพฤติกรรม เทคนิคการเสริมพลังสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการดูแล สุขภาพกับทุกกลุ่มอายุ โดยเรียนรู้ร่วมกัน สอดคล้องกับวิถีชุมชน ตรงกับความต้องการและตรงกับปัญหาของกลุ่มเป้าหมาย ประชาชนยอมรับ เกิดความตระหนักร่วมและเปลี่ยนแปลงตนเองในที่สุด