การทบทวนอย่างเป็นระบบของตัวชี้วัดคุณภาพเพื่อประเมินการจัดการระบบยา

บทคัดย่อ

นโยบายแห่งชาติด้านยาที่เริ่มใน พ.ศ. 2554 มีผลโดยตรงกับผลการดำเนินงานในการจัดการระบบยาโดยมีตัวชี้วัดคุณภาพเป็นเครื่องมือที่สำคัญเพื่อใช้ในการประเมินผลการดำเนินงานของการจัดการระบบยา วัตถุประสงค์ของการศึกษานี้เพื่อทบทวนตัวชี้วัดคุณภาพที่พัฒนาโดยสถาบันในองค์กรระหว่างประเทศและในประเทศที่เกี่ยวข้องกับการจัดการระบบยา ตัวชี้วัดคุณภาพจะถูกรวบรวมตาม 10 ประเด็นสำคัญของการจัดการระบบยาตามแนวทางขององค์การอนามัยโลกและนำเสนอตัวชี้วัดคุณภาพตามหน้าที่ของการจัดการระบบยาโดยใช้โลจิกโมเดล จากการศึกษาพบตัวชี้วัดคุณภาพทั้งหมด 253 ตัว ที่ได้รับการเสนอแนะจากองค์กร 21 แห่ง ตัวชี้วัดคุณภาพ 52 ตัวถูกคัดออก และ 201 ตัวที่ได้รับการคัดเลือกตามวัตถุประสงค์ตามประเด็นสำคัญ 10 ประการของการจัดการระบบยา ทั้งนี้พบว่า ประเด็นสำคัญ 3 ประเด็นแรกที่มีจำนวนตัวชี้วัดคุณภาพมากที่สุดประกอบด้วยการใช้ยา 75 ตัว (ร้อยละ 37.5) การจัดซื้อจัดหายา 25 ตัว (ร้อยละ 12.4) และการสำรองและการกระจายยา 24 ตัว (ร้อยละ 11.9) ซึ่งตัวชี้วัดใน 3 ประเด็นสำคัญนี้ เป็นเครื่องมือสำคัญขององค์การอนามัยโลกและองค์กรระหว่างประเทศเพื่อนำไปพัฒนา ทดสอบและประเมินการจัดการระบบยาในประเทศกำลังพัฒนา สำหรับประเด็นสำคัญที่มีตัวชี้วดคุณภาพจำนวนน้อยที่สุดคือ ความสามารถในการเข้าถึงยา 3 ตัว (ร้อยละ 1.5) และการใช้ยา อย่างสมเหตุผล 2 ตัว (ร้อยละ 1.0) เนื่องจากตัวชี้วัดใน 2 ประเด็นสำคัญเป็นเครื่องมือที่เป็นประโยชน์ในการประเมินประสิทธิผลของการจัดการระบบยา ในการศึกษาขั้นต่อไป 201 ตัวชี้วัดคุณภาพควรจะถูกนำไปประเมินจากผู้เชี่ยวชาญในระบบของประเทศไทยโดยใช้เดลไฟเทคนิค ดังนั้นการพัฒนาชุดตัวชี้วัดคุณภาพจึงเป็นประโยชน์ต่อผู้วางนโยบาย บุคลากรด้านสุขภาพ และผู้เกี่ยวข้องในการประเมินผลการดำเนินงานระบบยาต่อไป