การศึกษากระบวนการบริหารจัดการอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเชิงรุก

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษากระบวนการบริหารจัดการอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเชิงรุกและข้อเสนอแนวทางการพัฒนากระบวนการบริหารจัดการอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเชิงรุกให้มีประสิทธิภาพ เป็นการวิจัยแบบผสมผสานวิธี การวิจัยเชิงปริมาณ ประชากรคือ เจ้าหน้าที่สาธารณสุข ของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด ที่รับผิดชอบงานสุขภาพภาคประชาชนทุกจังหวัด จำนวน 76 คน เครื่องมือวิจัยใช้แบบสอบถาม สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ค่าร้อยละ และการสุ่มแบบง่าย คัดเลือกพื้นที่ศึกษาผลการปฏิบัติงานของ อสม. ทุกคน ภาคละ 1 จังหวัดรวม 4 จังหวัด การวิจัยเชิงคุณภาพ คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างในกลุ่มบุคลากร-สาธารณสุข (ระดับจังหวัด อำเภอ ตำบล) รวม 12 คน และอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเชิงรุก จำนวน 12 คนผลการศึกษา กระบวนการบริหารจัดการอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเชิงรุก พบว่า สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด ดำเนินการมากที่สุด ได้แก่ การมีคำสั่งมอบหมาย อสม. ให้มีสิทธิรับเงินค่าป่วยการครบตามจำนวนที่กระทรวงสาธารณสุข กำหนด 74 จังหวัด (ร้อยละ 97.37) รองลงมาได้แก่ การตรวจสอบและรับรองผลการปฏิบัติงานของ อสม. 73 จังหวัด (ร้อยละ 95.83) และการจัดทำแผนส่งเสริมศักยภาพ และเพิ่มพูนความรู้แก่ อสม. รวมทั้งการมีกลไกการจัดการปัญหา และอุปสรรคกรณีส่งเบิกค่าป่วยการไม่ครบหรือโอนเงินค่าป่วยการไม่สำเร็จ 71 จังหวัด (ร้อยละ 93.42) ตามลำดับ และผลการปฏิบัติงานของ อสม. เชิงรุกในพื้นที่ศึกษา พบว่า อสม. สามารถปฏิบัติงานและรายงานผ่านแอปพลิเคชันที่กำหนด มากที่สุดคือรายงานตามแบบ (อสม.1) จำนวน 77,754 คน (ร้อยละ 97.62) รองลงมาคือรายงานการคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุ จำนวน 66,658 คน (ร้อยละ 83.69 ) พร้อมทั้งการลงพิกัดกลุ่มเปราะบางครบทุกตำบล (453 ตำบล) จากผลการปฏิบัติงานของ อสม. หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์ใน       เฝ้าระวังและเตือนภัยสุขภาพได้ ข้อเสนอแนวทางการพัฒนา 1) ควรพัฒนาระบบสารสนเทศ ที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงาน อสม. 2) ส่งเสริมสำนัก-งานสาธารณสุขจังหวัด นำกลไกคณะกรรมการระดับจังหวัดในการบริหารจัดการ อสม.เชิงรุก 3) สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ นำข้อมูลผล           การปฏิบัติงานของ อสม. เชิงรุกเชื่อมโยงประเด็นสุขภาพของคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (พชอ.) เพื่อบูรณาการทำงานร่วมกัน

คำสำคัญ :  กระบวนการบริหารจัดการ, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเชิงรุก