การศึกษาวิเคราะห์แผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิสู่การปฏิบัติของเขตสุขภาพในประเทศไทย ช่วงปีงบประมาณ 2555-2559

บทคัดย่อ

กระทรวงสาธารณสุขได้จัดทำแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ (Service Plan) ในระยะ 5 ปี โดยมียุทธศาสตร์ที่สำคัญคือการพัฒนาระบบบริการปฐมภูมิ การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สภาพแวดล้อมด้านปัจจัยการกำหนดกลไกการขับเคลื่อน กระบวนการขับเคลื่อน ทิศทาง และแนวโน้มของแผนการพัฒนาระบบบริการสุขภาพ (Service Plan) ด้านการบริการปฐมภูมิ โดยการวิเคราะห์เนื้อหาที่เกี่ยวข้องโดยใช้กรอบแนวคิดในการบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ โดยแบ่งเป็น 3 ขั้นตอน คือ 1) การวิเคราะห์ยุทธศาสตร์ (Strategic Analysis) 2) การกำหนดทางเลือกยุทธศาสตร์ (Strategic Choice) 3) การนำยุทธศาสตร์ไปปฏิบัติ (Strategic Implementation) และเติมเต็มด้วยวิธีการคุณภาพด้วยการสนทนากลุ่ม ผลการวิจัยพบว่าแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิ มีจุดเด่นคือการบูรณาการความคิดเชิงระบบ เน้นการสร้างความเชื่อมโยงกับภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วนเพื่อสร้างความรู้สึกการเป็นเจ้าของและส่วนร่วมในการดำเนินการ โดยมีความคาดหวังให้ระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิมีความเข็มแข็งสามารถเป็นหน่วยบริการที่ประชาชนเชื่อมั่นและยอมไปใช้บริการ มีระบบสนับสนุนการสร้างกระบวนการเรียนรู้และการทำงานให้สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ที่มีความแตกต่างกันในแต่ละเขตสุขภาพ แต่ในการนำไปสู่การปฏิบัติ ยังมีข้อจำกัด ในประเด็นความไม่ชัดเจนของกรอบระยะเวลา ทำให้ขาดความต่อเนื่อง จำนวนบุคลากรที่ไม่เพียงพอ การมีนโยบายจากหลายภาคส่วนที่ส่งผ่านไปยังหน่วยบริการปฐมภูมิ กฎระเบียบที่ไม่เอื้อต่อการปฏิบัติงานเชิงรุก ข้อเสนอคือต้องมีระบบการสนับสนุนการทำงานร่วมกันในระดับเครือข่ายเพื่อการพัฒนาระบบบริการปฐมภูมิอย่างเป็นรูปธรรมและต่อเนื่อง ทั้งด้านกำลังคน องค์ความรู้ เครื่องมือที่เอื้อในการทำงานเชิงรุก กำหนดโครงสร้างการทำงานที่สามารถผสมผสานงานทุกอย่างในระดับพื้นที่ได้ การสนับสนุนความเข้มแข็งของทุกภาคส่วนเพื่อสร้างความยั่งยืนของระบบสุขภาพ