การสร้างระบบคะแนนเพื่อคัดกรองภาวะไขมันพอกตับในผู้ที่มารับการตรวจสุขภาพ

บทคัดย่อ

บทนำ:             ไขมันพอกตับเป็นภาวะที่มีโอกาสพัฒนาไปเป็นโรคตับอักเสบ โรคตับแข็ง และมะเร็งเซลล์ตับ ในเวชปฏิบัติปัจจุบันนิยมใช้อัลตราซาวน์ช่องท้องซึ่งเป็นวิธีการตรวจมาตรฐาน (Reference standard procedure) ในการให้การวินิจฉัย อย่างไรก็ตามวิธีการดังกล่าวมีระบบนัดผู้รับบริการที่ค่อนข้างยาวนานและอาจตรวจไม่พบความผิดปกติในผู้ป่วยบางรายจึงไม่เหมาะในการนำมาใช้เพื่อคัดกรองภาวะไขมันพอกตับ

วัตถุประสงค์:    เพื่อสร้างระบบการให้คะแนนความเสี่ยง (Risk scores) จากลักษณะต่างๆ ทางคลินิก เพื่อช่วยในการทำนายและคัดกรองภาวะไขมันพอกตับในผู้ที่ได้รับบริการตรวจสุขภาพที่ศูนย์ตรวจสุขภาพ โรงพยาบาลแพร่

วิธีการศึกษา:    การวิจัยพยากรณ์ใช้รูปแบบการเก็บข้อมูลแบบ retrospective case-control analogue ศึกษาในผู้มารับบริการตรวจสุขภาพที่ศูนย์ตรวจสุขภาพ โรงพยาบาลแพร่ ที่ได้รับการทำ อัลตราซาวน์ช่องท้อง ตั้งแต่ 1 มกราคม 2562 ถึง 31 ตุลาคม 2563 จำนวน 538 ราย จำแนกเป็นผู้ที่มีภาวะไขมันพอกตับ 176 ราย และผู้ที่ไม่มีภาวะไขมันพอกตับ 362 ราย ศึกษาความสัมพันธ์ของลักษณะทางคลินิกต่อการเกิดภาวะไขมันพอกตับ วิเคราะห์ความสามารถในการจำแนกโรค สร้างระบบคะแนน (Risk scores) และวิเคราะห์ความสามารถของแต่ละระดับคะแนนความเสี่ยง

 ผลการศึกษา:   ลักษณะทางคลินิกที่มีความสัมพันธ์สูงต่อภาวะไขมันพอกตับ ได้แก่ เพศชาย ขนาดรอบเอวเกินค่ามาตรฐาน ระดับ TG และ ALT สมการทางคณิตศาสตร์ที่ใช้ในการทำนายที่ใช้ลักษณะดังกล่าวนี้มีค่า AuROC เท่ากับ 0.764 สร้างระบบคะแนนโดยมีค่าคะแนนรวม 0-14 คะแนนจัดเป็นกลุ่มความเสี่ยงต่ำ (0-4 คะแนน) กลุ่มเสี่ยงปานกลาง (4.5-8 คะแนน) และ กลุ่มเสี่ยงสูง (8.5-14 คะแนน) แต่ละระดับมีค่า DOR เท่ากับ 0.19 (95%CI: 0.13-0.29) , 1.56 (95%CI: 1.08-2.25), และ 11.0 (95%CI: 5.90-20.51) ค่า Likelihood ratio positive เท่ากับ 0.38 (95%CI: 0.29-0.51), 1.30 (95%CI: 1.05-1.61), และ 7.93 (95%CI: 4.53-13.88) ตามลำดับ

สรุป:              ระบบการให้คะแนนในงานวิจัยครั้งนี้ สามารถให้ผลการจำแนกภาวะไขมันพอกตับได้ดีในกลุ่มที่มีค่าระดับคะแนนที่ต่ำและค่าระดับคะแนนที่สูงมาก ดังนั้นอาจพิจารณาส่งต่อผู้มารับบริการตรวจสุขภาพมีค่าคะแนนในระดับสูงตรวจอัลตราซาวน์ต่อได้ อย่างไรก็ตามอาจพิจารณาปัจจัยพยากรณ์ทางคลินิกเพิ่มเติม ในการเพิ่มคุณค่าการทำนายในงานวิจัยครั้งต่อไป 

คำสำคัญ:      ภาวะไขมันพอกตับ, การวิจัยพยากรณ์