ภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ของฝีในตับที่เกิดจากการติดเชื้อชนิดต่าง ๆ ในโรงพยาบาลแพร่
คำสำคัญ:
ในตับ, Klebsiella, Melioidosis, Salmonella, E. coli, salmonella, enterobacter, streptococcus, เอกซเรย์คอมพิวเตอร์บทคัดย่อ
บทนำ: ฝีในตับพบมากในแถบเอเชีย เป็นโรคที่มีความรุนแรงเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ ภาพทางรังสี โดยเฉพาะเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ มีบทบาทสำคัญในการวินิจฉัย ซึ่งในปัจจุบัน ยังไม่สามารถแยกชนิดของเชื้อที่เป็นสาเหตุได้มากนักจากภาพทางรังสี
วัตถุประสงค์: หาเชื้อสาเหตุของฝีในตับ ที่พบในโรงพยาบาลแพร่ รวมทั้งบรรยายภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ของฝีในตับที่พบ จากการติดเชื้อชนิดต่าง ๆ นำไปวิเคราะห์ลักษณะจำเพาะของภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ของเชื้อแต่ละชนิด และความแตกต่างกับผลการศึกษาที่มีในปัจจุบัน
วิธีการศึกษา: การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนา โดยเก็บข้อมูลจากผู้ป่วย ที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นฝีในตับของโรงพยาบาลแพร่ ที่มีผลตรวจยืนยัน ตั้งแต่ เดือนมกราคม 2558 ถึง สิงหาคม 2563 พบกลุ่มตัวอย่างจำนวน 20 คน อ่านผลจากภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ของช่องท้อง แบบ triple phases วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าเฉลี่ย และค่าร้อยละ
ผลการศึกษา: พบเชื้อสาเหตุที่มากที่สุด เกิดจากการติดเชื้อ Klebsiella 5 ราย (25%) รองลงมาเป็น Melioidosis 2 ราย (10%), E. coli 1 ราย (5%), Salmonella 1 ราย (5%), Enterobacter 1 ราย (5%), Alpha hemolytic streptococcus 1 ราย (5%) และตรวจไม่พบเชื้อ 9 ราย (45%) ภาพเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ของรอยโรค ส่วนใหญ่พบรอยโรคหลายตำแหน่ง(multiple lesions) ได้แก่ Klebsiella (100%), Melioidosis (100%), Salmonella, E. coli, Alpha hemolytic streptococcus และกลุ่มที่ตรวจไม่พบเชื้อ (88.89%) รอยโรคส่วนใหญ่อยู่ในตับด้านขวา ได้แก่ Klebsiella (80%), Enterobacter และกลุ่มที่ตรวจไม่พบเชื้อ (55.56%) ในส่วนของขอบเขตก้อน เชื้อส่วนใหญ่พบเป็นแบบขอบเขตไม่ชัดเจน (ill-defined) มีการ enhancement ที่ขอบก้อน(peripheral enhancement) และกลางก้อนเป็นหนองหรือเนื้อตาย (central cystic) ยกเว้นเชื้อ Salmonella และ E. coli ในส่วนของการแตกออกนอกตับ พบในเชื้อ Klebsiella (20%) และ Alpha hemolytic streptococcus
สรุป: จากการวิจัยในครั้งนี้ รอยโรคจากฝีในตับของเชื้อแต่ละชนิด มีความคาบเกี่ยวกัน และไม่สามารถแยกความแตกต่างของเชื้อแต่ละชนิดได้อย่างชัดเจน ดังนั้น การวินิจฉัยโดยใช้จุลชีววิทยา จึงมีส่วนสำคัญเป็นอย่างมากในการวินิจฉัยหาสาเหตุของเชื้อ
คำสำคัญ: ฝีในตับ, Klebsiella, Melioidosis, Salmonella, E. coli, salmonella, enterobacter, streptococcus, เอกซเรย์คอมพิวเตอร์
เอกสารอ้างอิง
Kumar V, Abbas AK, Fausto N et-al. Robbins and Cotran pathologic basis of disease. W B Saunders; 2005.
Huang CJ, Pitt HA, Lipsett PA, Osterman FA Jr, Lillemoe FD, Cameron JL, Zuidema GD. Pyogenic hepatic abscess. Changing trends over 42 years. Ann Surg 1996;223(5):600.
Kaplan GG, Gregson DB, Laupland FB. Population-based study of the epidemiology of and the risk factors for pyogenic liver abscess. Clin Gastroenterol Hepatol 2004;2(11):1032.
Alvarez Perez JA, Gonzalez JJ, Baldonedo RF, Sanz L, Carreno G, Junco A, et al. Clinical course, treatment, and multivariate analysis of risk factors for pyogenic liver abscess. Am J Surg 2001;181(2):177-86.
Chen SC, Yen CH, Lai KC, Tsao SM, Cheng KS, Chen CC, et al. Pyogenic liver abscess with Escherichia coli: etiology, clinical course, outcome, and prognostic factor. Wien Klin Wochenschr 2005;117(23-24):809-15.
Yang CC, YenCH, Ho MW, Wang JH. Comparison of pyogenic liver abscess caused by non-Klebsiella pneumoniae and Klebsiella pneumoniae. J Microbiol Immunol Infect 2004;37(3):176-84.
Jae BJ. Klebsiella pneumoniae Liver Abscess. Infect Chemother 2018; 50(3):210-18.
Lee NK, Kim S, Lee JW, Jeong YJ, Lee SH, Heo J, et al. CT differentiation of pyogenic liver abscess caused by Klebsiella pneumoniae vs non-Klebsiella pneumoniae. Br J Radiol 2011;84(1002):518-25.
Alsaif HS, Venkatesh SK, Chan DS, Archuleta S. CT appearance of pyogenic liver abscess caused by Klebsiella pneumoniae. Radiology 2011;260(1):129-38.
Gupta A, Bhatti S, Leytin A, Epelbaum O. Novel complication of an emerging disease: invasive Klebsiella pneumoniae liver abscess syndrome as a cause of acute respiratory distress syndrome. Clin Pract 2018; 8(1):1021.
Cheng AC, Currie BJ. Melioidosis: epidemiology, pathophysiology, and management. Clinical Microbiology Reviews 2005;18(2):383-416.
White NJ. Melioidosis. The Lancet 2003;361(9370):1715-22.
Lim KS, Chong VH. Radiological manifestations of melioidosis. Clinical Radiology 2010;65(1):66-72.
Laopaiboon V, Chamadol N, Buttham H, Sukeepaisarnjareon W. CT findings of liver and splenic abscesses in melioidosis: comparison with those in non-melioidosis. J Med Assoc Thai 2009;92(11):1476-84.
Seeto PK, Rockey. Pyogenic liver abscess changes in etiology, manage- ment, and outcome. Medicine (Baltimore) 1996;75(2):99-113.
Guerrero F, Ramos JM, Nunez A, De gorgolas M. Focal infections due to non-typhi Salmonella in patients with AIDS: report of 10 cases and review. Clin infect Dis 1997;25(3):690-97.
Vidal JE, Silva PR, Nogueira RS, Filho FB, Hernandez AV. Liver abscess due to Salmonella enteritidis in a returned traveler with HIV infection: case report and review of the literature. Rev Inst Med Trop Sao Paulo 2003; 45(2):115-7.
Barnes PF, De cook KM, Reynolds TN, Ralls PW. A comparison of amebic and pyogenic abscess of the liver. Medicine (Baltimore) 1987;66(6):472-83.
Cohen JI, Barlett JA, Corey RE. Extra-intestinal manifestations of Salmo- nella infections. Medicine (Baltimore) 1987;66(5):349-88.
De champs C, Le seaux S, Dubost JJ, Boisgard S, Sauvezie B, Sirot J. Isolation of Pantoea agglomerans in two cases of septic monoarthritis after plant thorn and wood sliver injuries. J Clin Microbiol 2000;38(1):460-61.
Flatauer FE, Khan MA. Septic arthritis caused by Enterobacter agglomerans. Arch Intern Med 1978;138(5):788.
Kratz A, Greenberg D Barki Y, Cohen E, Lifshitz M. Pantoea agglomerans as a cause of septic arthritis after palm tree thorn injury; case report and literature review. Arch Dis Child 2003;88(6):542-44.
Cruz AT, Cazacu AC, Allen CH. Pantoea agglomerans, a Plant Pathogen Causing Human Disease. J Clin Microbiol 2007; 45(6):1989-92.
Zhang J, Ye LP, Li W, Shen LY. Iatrogenic gastric wall abscess infected with Enterobacter cloacae after biopsy. American Society for Gastrointestinal Endoscopy 2010;72(6):1261-63.
Heneghan HM, Healy NA, Martin ST, Ryan RS, Nolan N, Traynor O, et al. Modern management of pyogenic hepatic abscess: a case series and review of the literature. BMC Res 2011;4:80.
Khan MZ, Tahir D, Kichloo A, Haddad N, Hanan A. Pyogenic liver abscess and sepsis caused by streptococcus constellatus in the immunecompe- tent host. Cureus 2020;12(8):e9802
Dsouza R, Roopavathana B, Chase S, Nayak S. Streptococcus constellatus: a rare causative agent of pyogenic liver abscess. BMJ Case report 2019;12:e229738.
Jeffrey RB, Tolentino CS, Chang FC, Federie MP. CT of small pyogenic hepatic abscesses: the cluster sign. AJR 1988;151(3):487-9.
