แนวโน้มอัตราอุบัติการณ์การเกิดโรคมะเร็งปอดย้อนหลัง 10 ปี และการรายงานระดับ PM ในจังหวัดแพร่
บทคัดย่อ
บทนำ: มะเร็งปอดเป็นมะเร็งที่พบบ่อยและเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ โดยเฉพาะในจังหวัดแพร่ ซึ่งอัตราการเกิดมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี ปัจจัยเสี่ยงสำคัญ คือ การสูบบุหรี่ และแสดงการรายงาน มลพิษทางอากาศจากฝุ่น PM10 และ PM2.5 ที่เกินมาตรฐาน
วัตถุประสงค์: เพื่ออธิบายระดับของ PM ในแต่ละปี และอัตราอุบัติการณ์เกิดโรคมะเร็งปอดในระยะเวลาย้อนหลัง 10 ปีจังหวัดแพร่
วิธีการศึกษา: การศึกษาเป็น Descriptive research วิเคราะห์ข้อมูลจากโรงพยาบาลแพร่ ตั้งแต่วันที่ 31 ธันวาคม 2566 ถึง 1 มกราคม 2557 ข้อมูลที่รวบรวม ได้แก่ อายุ เพศ ประวัติการสูบบุหรี่ และการวินิจฉัยมะเร็งปอดใช้แบบจำลอง Poisson regression หลายตัวแปรในการวิเคราะห์ความแตกต่างของอัตราการเกิดมะเร็งปอดโดยผลลัพธ์นำเสนอในรูปอัตราส่วนอุบัติการณ์ (Incidence Rate Ratios: IRR) และช่วงความเชื่อมั่น 95%
ผลการศึกษา: อัตราการเกิดมะเร็งปอดเพิ่มขึ้นในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา พบสูงสุดในปี 2562 ที่ 35.09 ต่อประชากร 100,000 คน เพศชายมีอัตราการเพิ่มขึ้นมากกว่าเพศหญิง โดยพบว่า 95% ของผู้ชายและ 98% ของผู้หญิงที่เป็นมะเร็งปอดเคยสูบบุหรี่ ส่วน PM2.5 มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตามอัตราการเกิดมะเร็งปอด แต่จำนวนผู้ป่วยมะเร็งปอดเพิ่มขึ้นทุกเดือน ไม่สัมพันธ์กับช่วงที่ PM เพิ่มสูงสุด
สรุป: อัตราการเกิดมะเร็งปอดในจังหวัดแพร่เพิ่มขึ้นในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา โดยพบอัตราที่สูงในเพศชายและกลุ่มอายุ 55-75 ปี ระดับ PM10 และ PM2.5 ในพื้นที่มีค่าเกินมาตรฐานอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าจะมีแนวโน้มที่คล้ายกันระหว่างระดับ PM และอัตราการเกิดมะเร็งปอด แต่การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนา จึงไม่สามารถสรุปความสัมพันธ์เชิงเหตุและผลได้อย่างชัดเจน
คำสำคัญ: อัตราอุบัติการณ์เกิดโรคมะเร็งปอด, ระดับ PM2.5, ระดับ PM10
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Global Cancer Burden growing, Amidst Mounting Need for Services [Internet]. Geneva: World Health Organization; 2024 [cited 2024 Aug 18]. Available from: https://www.who.int/news/item/01-02-2024-global-cancer-burden-growing--amidst-mounting-need-for-services
Sharma R. Mapping of global, regional and national incidence, mortality and mortality- to-incidence ratio of lung cancer in 2020 and 2050. Int J Clin Oncol 2022;27(4):665–75.
American Cancer Society. Lung Cancer Statistics | How Common is Lung Cancer? [Internet]. Atlanta: American Cancer Society; 2023 [cited 2024 Aug 18]. Available from: https://www.cancer.org/ cancer/types/lung-cancer/about/key-statistics.html
Saenghirunvattana S, Tesavibul C, Saenghirunvattana R, Castillon CL, Sutthisri K, Suwangool P. Higher Incidence of Lung Cancer in Female Passive Smokers. Bangkok Med J 2013;5(1):13–7.
National Cancer Institute Thailand. Cancer in Thailand Vol. X, 2016–2018: Trend in Cancer Incidence and Mortality in Northern Thailand, 1993–2017. Bangkok: Ministry of Public Health; 2020.
Dubin S, Griffin D. Lung Cancer in Non-Smokers. Mo Med 2020;117(4):375–9.
Corrales L, Rosell R, Cardona AF, Martín C, Zatarain-Barrón ZL, Arrieta O. Lung cancer in never smokers: The role of different risk factors other than tobacco smoking. Crit Rev Oncol Hematol 2020;148:102895.
Akhtar N, Bansal JG. Risk factors of Lung Cancer in nonsmoker. Curr Probl Cancer 2017;41(5):328–39.
World Health Organization. WHO ambient air quality database (update 2023) [Internet]. Geneva: WHO; 2023 [cited 2024 Aug 18]. Available from: https://www. who.int/publications/m/item/who-ambient-air-quality-database-(update-2023)
Koranteng S, Vargas AR, Buka I. Ambient air pollution and children’s health: A systematic review of Canadian epidemiological studies. Paediatr Child Health 2007; 12(3):225–33.
Xu M, Li F, Wang M, Zhang H, Xu L, Adcock IM, et al. Protective effects of VGX-1027 in PM2.5-induced airway inflammation and bronchial hyperres- ponsiveness. Eur J Pharmacol 2019; 842:373–83. doi:10.1016/j.ejphar.2018. 11. 010
Compass Oncology. Top 5 Causes of Lung Cancer in Non-Smokers [Internet]. Compassoncology.com; 2024 [cited 2024 Aug 12]. Available from: https:// www.compassoncology.com/blog/top-5-causes-of-lung-cancer-in-non-smokers
TWAQI Project. Thailand Air Pollution: Real-time PM2.5 Air Quality Index (AQI), Phrae Meteorological Station [Internet]. aqicn.org; [cited 2024 Jul 27]. Available from: https://aqicn.org/ city/thailand/phrae-meteorological-station/th/
Pollution Control Department. Air4 Thai [Internet]. pcd.go.th; [cited 2024 Aug 12]. Available from: http://air4thai. pcd.go.th/webV3/#/History
ปาริชาติ นิยมทอง. โรคมะเร็งปอดรู้เท่าทัน ป้องกัน ได้. Phrae Med J Clin Sci. 2018; 26(1):61–80.
กรมการแพทย์. ข่าวมะเร็งปอด [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: กรมการแพทย์; [เข้าถึงเมื่อ 1 สิงหาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www. dms.go.th/Content/Select_Landding_page? contentId=34896
Chiang Mai University. ข่าว [Internet]. Cmu.ac.th; [cited 2024 Aug 1]. Available from: https://www.cmu.ac.th/th/article/2d88 cf70-018d-4de1-8dbd-182d32249 e82
Lampang Cancer Hospital. Trends in Cancer Incidence and Mortality in Northern Thailand, 1993–2017 [Internet]. [cited 2024 Aug 1]. Available from: https://www2.lpch.go.th/lpch/uploads/20200617093948752932.pdf
กรมการแพทย์. ข่าวสารสุขภาพ [Internet]. [cited 2024 Aug 18]. Available from: https://www.dms.go.th/Content/Select_Landding_page?contentId=47994
Suriyawong P, Phairuang W, Chetiyanukornkul T, Ho S, Paluang P, Furuuchi M, et al. Daytime-nighttime variations in the concentration of PM0.1 carbonaceous particles during a biomass fire episode in Chiang Mai, Thailand. Particuology 2024;87:316–24.
ดัชนีคุณภาพอากาศ (AQI) และมลพิษทางอากาศ จังหวัดเชียงใหม่ [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [เข้าถึงเมื่อ 8 สิงหาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก:https://www.iqair.com/th/thailand/ chiang-mai
กาญจนา ตาวประเสริฐ, ชวพรพรรณ จันทร์ประสิทธิ์, ชยนต์ธร ปทุมานนท์ . ปัจจัยเสี่ยงจากการประกอบอาชีพของโรคมะเร็งปอด. วารสารสาธารณสุข มหาวิทยาลัยบูรพร 2553;5(2):61–9.
Yang S-C, Lin F-Y, Wu T-I, Wu C, Wang J. PM2.5 exposure and risk of lung adenocarcinoma in women of Taiwan: A case–control study with density sampling. Respirology 2022;27(11):951-8. doi:10.1111/ resp.14316
Hill W, Lim EL, Weeden CE, Lee C, Augustine M, Chen K, et al. Lung adenocarcinoma promotion by air pollutants. Nature 2023;616(7955):159–67.
