การวิเคราะห์สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุจากการทำงานโดยใช้เทคนิคระบบวิเคราะห์และจำแนกปัจจัยมนุษย์

ทศพล   บุตรมี; อาทิตยา  จิตจำนงค์; ปธานิน  แสงอรุณ

ผู้แต่ง

ทศพล บุตรมี คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, พิษณุโลก 65000, ประเทศไทย
อาทิตยา จิตจำนงค์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต, ภูเก็ต 83000, ประเทศไทย
ปธานิน แสงอรุณ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, นนทบุรี 11120, ประเทศไทย

คำสำคัญ:

สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุ, ปัจจัยแฝง, ปัจจัยที่เป็นสาเหตุโดยตรง, เทคนิคระบบวิเคราะห์และจำแนกปัจจัยมนุษย์

บทคัดย่อ

อุบัติเหตุจากการปฏิบัติงานเกิดขึ้นจากหลายสาเหตุ เช่น ปัจจัยด้านบุคคล ปัจจัยด้านองค์กร และปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม การทำความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุจะเป็นแนวทางในการป้องกันอุบัติเหตุไม่ให้เกิดขึ้นได้ บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายวิธีการวิเคราะห์สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุจากการทำงานโดยใช้เทคนิคระบบวิเคราะห์และจำแนกปัจจัยมนุษย์ (Human Factors Analysis and Classification System; HFACS) เทคนิค HFACS เป็นเครื่องมือที่ได้รับการยอมรับในการวิเคราะห์สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุในหลายอุตสาหกรรม เทคนิคนี้ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อใช้ในการวิเคราะห์ประสิทธิภาพและความผิดพลาดของมนุษย์ในงานประเภทความเสี่ยงสูง เช่น งานด้านการทหาร และงานด้านการบิน การวิเคราะห์สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุ ด้วยเทคนิค HFACS จะพิจารณาถึงปัจจัยหลัก 2 ปัจจัย ได้แก่ ปัจจัยแฝง (Latent Failures) เช่น อิทธิพลขององค์กร การควบคุมดูแลที่ไม่ปลอดภัย สภาพการณ์ก่อนนำไปสู่การกระทำที่ไม่ปลอดภัย และปัจจัยที่เป็นสาเหตุโดยตรง (Active Failures) ได้แก่ การกระทำที่ไม่ปลอดภัย โดยจะแบ่งปัจจัยออกเป็น 4 ระดับ ผลที่ได้จากการวิเคราะห์ทำให้ทราบสาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุแบบองค์รวม เพื่อนำไปสู่การหาแนวทางบริหารจัดการในการป้องกันอุบัติเหตุต่อไป

เอกสารอ้างอิง

Chen S.T. et al. (2013). A Human and Organisational Factors (HOFs) analysis method for marine casualties using HFACS-Maritime Accidents (HFACS-MA). Safety science, 60, 105-114.

Diller T. et al. (2014). The human factors analysis classification system (HFACS) applied to health care. American journal of medical Quality, 29(3), 181-190.

Hale A. et al. (2012). Developing the understanding of underlying causes of construction fatal accidents. Safety science, 50(10), 2020-2027.

HFACS. (2014, Sep 26). The HFACS Framework. Inc. https://www.hfacs.com/definitions.html

Hollnagel E. & Speziali J. (2011, Feb 25). Study on Developments in Accident Investigation Methods: A Survey of the State-of-the-art. PSL HAL Science. https://minesparis-psl.hal.science/hal-00569424v1

Jalali M. et al. (2024). A novel framework for human factors analysis and classification system for medical errors (HFACS-MES) A Delphi study and causality analysis. Plos one, 19(2), e0298606.

Inglis M. et al. (2010). Evaluation of the Human Factors Analysis and Classification System as a predictive model. Australian Transport Safety Bureau. https://www.atsb.gov.au/publications/2008/ar-2008-036

Moura R. et al. (2016). Learning from major accidents to improve system design. Safety science, 84, 37-45.

Nwankwo C.D. et al. (2022). Analysis of accidents caused by human factors in the oil and gas industry using the HFACS-OGI framework. International journal of occupational safety and ergonomics, 28(3), 1642-1654.

Petrillo A. et al. (2017). Development of a risk analysis model to evaluate human error in industrial plants and in critical infrastructures. International journal of disaster risk reduction, 23, 15-24.

Qi H. et al. (2024). Modification of HFACS model for path identification of causal factors of collapse accidents in the construction industry. Engineering, construction and architectural management, https://doi.org/10.1108/ECAM-02-2023-0101

Reason, J. (2000). Human error: models and management. BMJ, 320(7237), 768-770.

Shappell S.A. & Wiegmann D.A. (2001). Applying Reason: The human factors analysis and classification system (HFACS). Human Factors and Aerospace Safety. https://www.researchgate.net/publication/247897525

Omer S. et al. (2015). Use of HFACS–FCM in fire prevention modelling on board ships. Safety Science, 77, 25-41. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2015.03.007

Theophilus S. et al. (2017). Human factors analysis and classification system for the oil and gas industry (HFACS-OGI). Reliability Engineering & System Safety, 167, 168-176.

Yang, J., & Kwon, Y. (2022). Human factor analysis and classification system for the oil, gas, and process industry. Process Safety Progress, 41(4), 728-737.

Zhan Q. et al. (2017). A hybrid human and organizational analysis method for railway accidents based on HFACS-Railway Accidents (HFACS-RAs). Safety science, 91, 232-250.