ร่วมคิด ร่วมทำ น้ำมหัศจรรย์ กำจัดลูกน้ำยุง

บทคัดย่อ

การควบคุมลูกน้ำยุงมีหลายวิธี ทั้งใช้สารเคมีและไม่ใช้สารเคมี วิธีที่ใช้กันอย่างแพร่หลายคือ การใช้สารเคมีทีมีฟอสหรือทรายอะเบท® แต่พบว่ามีข้อด้อย คือ มีกลิ่นเหม็น ราคาแพง และลูกน้ำยุงอาจสร้างความต้านทานได้ ในปี 2547-2550 ตำบลกำแพง อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ มีโรคไข้เลือดออกระบาดปีเว้นปี ถึงแม้มีกิจกรรมในการควบคุมอย่างต่อเนื่อง แต่ก็ได้ผลในระดับหนึ่ง ยังพบค่าดัชนีความชุกลูกน้ำยุง BI-Breteau Index สูง งบประมาณในการซื้อทรายอะเบท® เพิ่มขึ้นทุกปี ในปี 2551 ซึ่งคาดว่าจะมีการระบาดของโรคไข้เลือดออก แกนนำในชุมชนจึงได้ร่วมระดมความคิดหาแนวทางแก้ไขปัญหา รวมทั้งลดการใช้ทรายอะเบท® ซึ่ง มีข้อเสนอให้ใช้น้ำหมักจุลินทรีย์มาใช้ทดแทน วัสดุที่ใช้ ประกอบด้วย ดินเหนียว รำอ่อน น้ำตาลทรายแดงนำน้ำหมักจุลินทรีย์ที่ได้ไปทดสอบการออกฤทธิ์ฆ่าลูกน้ำยุงเปรียบเทียบกับทรายอะเบท° ใน 2 ลักษณะ คือ (1) ในห้องปฏิบัติการ ผลพบว่าลูกน้ำยุงในแก้วน้ำที่ใส่น้ำหมักจุลินทรีย์เริ่มตายตั้งแต่นาทีที่ 30 และ 3 ชั่วโมง ลูกนำยุงตาย ร้อยละ 76.6 เปรียบเทียบกับทรายอะเบท® ลูกนำยุงตาย ร้อยละ 66.7 และตายหมดทุกตัวทั้งในแก้วน้ำที่ใส่น้ำหมักจุลินทรีย์ และทรายอะเบท® ภายใน 3 ชั่วโมง 35 นาที (2) ในชุมชน นำน้ำหมัก จุดินทรีย์ใส่ภาชนะที่มีลูกน้ำยุง 20 ครัวเรือน ผลพบว่าลูกน้ำยุงทยอยตายจนหมดทุกตัวใน 3 ชั่วโมง และไม่ พบลูกน้ำยุงต่อเนื่องนาน 1 เดือน

การใช้น้ำหมักจุลินทรีย์ในการกำจัดลูกน้ำยุงสามารถกำจัดได้อย่างสมบูรณ์แบบ ทั้งในห้องปฏิบัติการและในชุมชน มีฤทธิ์ต่อเนื่องได้นาน ต้นทุนในการทำครั้งแรก 32 บาท และทำเป็นหัวเชื้อต่อได้ นอกจากนั้น ยังนำไปใช้เป็นปุ๋ยสำหรับผักปลอดสารพิษ ข้อเสียคือมีสีปนในน้ำจากน้ำตาลทรายแดง มีแผนจะปรับปรุงและขยายการใช้ให้แพร่หลายในชุมชน พร้อมจัดทำเป็นก้อนเพื่อสะดวกในการนำไปใช้ต่อไป