การทดสอบการใช้ได้ของวิธีทางเลือกในการตรวจนับจำนวนแบคทีเรียปนเปื้อนในผลิตภัณฑ์เครื่องสําอางชนิดผง

บทคัดย่อ

            กองเครื่องสําอางและวัตถุอันตรายได้ทดสอบการใช้ได้ของวิธีทางเลือก (SPC+TTC) ซึ่งมีการเติม๐.๐๐๒๕% (w/v) ๒, ๓, ๕-triphenyl tetrazolium chloride (TTC) เปรียบเทียบกับวิธีมาตรฐานการตรวจนับในจานเพาะเชื้อ (Standard Plate Count, SPC) สำหรับตรวจนับจำนวนแบคทีเรียปนเปื้อนในเครื่องสำอางชนิดผงที่ไม่ละลายน้ำหรือมีส่วนผสมที่ไม่ละลายน้ำจำนวน ๙๐ ตัวอย่าง ระหว่างเดือนพฤษภาคม-ธันวาคม ๒๕๔๘ พบว่าวิธี SPC+TTC มีความสัมพันธ์ดีมากและเป็นไปในทิศทางเดียวกันกับวิธีมาตรฐาน โดยมีค่า r² เท่ากับ ๐.๙๔ และค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ (r) เท่ากับ ๐.๙๗ ความแม่นสัมพัทธ์ (relative accuracy) ของวิธีทางเลือก แสดงด้วยสมการเส้นตรง log Y = ๐.๐๘๑+ ๐.๙๙๙ log X ตรวจสอบความเป็นเส้นตรง (linearity) ด้วยกราฟ residual plot และ line fit คํานวณค่า F-distribution (α = ๐.๐๕) พบว่าไม่แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และความเที่ยงตรงของวิธี (methods precision) ประมาณได้จากค่า repeatability standard deviation (S_r) เท่ากับ ๐.๑๓๖ การตรวจนับจำนวนแบคทีเรีย         ปนเปื้อนด้วยวิธี SPC+TTC มีค่าcritical level (LC), limit of detection (LOD) และ limit of quantification (LOQ) เท่ากับ ๒, ๓ และ ๒๐ cfu ตามลำดับ การประเมินค่าความไม่แน่นอนของการหาปริมาณโดยวิธี SPC+TTC ในเครื่องสําอางชนิดผงที่มีส่วนผสมที่ไม่ละลายน้ำจำนวน ๒๔ ตัวอย่าง มีค่า expanded uncertainty (U) เท่ากับ ± ๐.๐๘๑ log การเพิ่ม TTC ในวิธี SPC+TTC นี้ทำให้โคโลนีแบคทีเรียมีสีแดงสังเกตได้ชัดเจน ช่วยให้งานตรวจนับจำนวนแบคทีเรียในผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางชนิดผง สะดวกมาก ขึ้น ลดเวลาในการตรวจนับและให้ผลการตรวจนับที่แม่นยำ