การพัฒนาลานเล่นลานเพลินส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น กรณีศึกษาบ้านน้ำเที่ยง หนองจันทา ตำบลหนองกุง อำเภอแกดำ จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาลานเล่นลานเพลินให้เป็นสถานที่ส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย ด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นและเพื่อศึกษาผลการพัฒนาลานเล่นลานเพลินส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยด้วยภูมิปัญญา ท้องถิ่น เป็นวิจัยเชิงปฏิบัติการ ผู้ร่วมศึกษาประกอบด้วยกลุ่มเด็กปฐมวัย พ่อแม่ผู้ปกครองเด็ก ผู้นำชุมชน อาสา สมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ผู้นำท้องถิ่น ผู้สูงอายุ จำนวน 70 คนเครื่องมือในการเก็บรวมรวมข้อมูลคือ (1) กระบวนการสร้างกลยุทธ์ PIRAB (2) แบบสังเกตการณ์มีส่วนร่วม และ (3) แบบสัมภาษณ์เชิงลึก การวิเคราะห์ ข้อมูล เชิงปริมาณทำการวิเคราะห์ข้อมูลหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้วิธีวิเคราะห์เนื้อหา ขั้นตอนในการ ศึกษาใช้กลยุทธ์ PIRAB มี 5 กิจกรรม คือ กิจกรรมที่ 1 Partner ชักชวนพันธมิตร ทุกภาคส่วน ให้เห็นปัญหาร่วมกัน กิจกรรมที่ 2 Invest กระตุ้นให้เกิดการลงทุน กิจกรรมที่ 3 Regulate legislate ใช้กฎหมายหรือมาตรการสังคม กิจกรรมที่ 4 Advocate ชี้นำให้ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วม และกิจกรรมที่ 5 Build capacity พัฒนาศักยภาพบุคลากรทุก ภาคส่วน ระยะเวลาดำเนินการ เดือน ตุลาคม 2559 - ตุลาคม 2560 ผลการวิจัยพบว่า กิจกรรม ส่งผลให้มีลานเล่น ลานเพลินส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น มีการนำการละเล่นพื้นบ้าน เช่น เล่นดินทราย เล่นขายของ กิงก่องแก้ว ม้าก้านกล้วย ตากะโหลก มอญซ่อนผ้า งูกินหาง รีรีข้าวสาร กระโดดเชือก และการเล่านิทานโดยผู้สูงอายุ รวมทั้งนำของเล่นพื้นบ้าน เช่น กังหัน หมักปิ่ น กะลา แตกโป๊ ะ วงหัดเดิน คอกฝึกเดิน ผ้าสี รถลาก โดยจัดกิจกรรม และอุปกรณ์ให้เหมาะตามกลุ่มวัย เช่น ด้านการเคลื่อนไหว (การเดิน) ได้ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น คือ วงหัดเดินและ คอกฝึกเดิน ทำให้เด็กมีพัฒนาการสมวัย และมีการส่งต่ออุปกรณ์ให้กับเด็กรุ่นหลังในชุมชนด้วย และยังส่งผลให้เด็ก ทุกคนในหมู่บ้านมีพัฒนาการที่สมวัยทั้ง 5 ด้าน ตลอดจนได้ขยายลานเล่นลานเพลินส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย ด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นในพื้นที่ครบทุกหมู่บ้านและยังมีพื้นที่อื่นมาศึกษาดูงานด้วย ข้อเสนอแนะ การเล่นและของเล่น เพื่อส่งเสริมพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัยนับเป็นหัวใจสำคัญของการเสริมสร้างประสบการณ์ การเรียนรู้ และพัฒนาการที่สอดคล้องกับธรรมชาติและความต้องการของเด็กวัยนี้ จำเป็นอย่างยิ่งที่ทุกภาคส่วนต้องให้ความ สนใจให้ความร่วมมือในการดำเนินงาน อีกทั้งภูมิปัญญาท้องถิ่นมีมากมายในชุมชนตามบริบทแต่ละพื้นที่สามารถนำ มาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ได้อย่างคุ้มค่าใช้ได