การประเมินผลนโยบายการพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลในระยะนำร่องของปีงบประมาณ 2552

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลการดำเนินงานตามนโยบายการพัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล (รพ.สต.) ในระยะนำร่องของปีงบประมาณ 2552 โดยประยุกต์กรอบแนวคิด Logic model โดยสำรวจทางไปรษณีย์ในสถานีอนามัย ที่เป็นเป้าหมายพัฒนายกระดับเป็น รพ.สต. 1,001 แห่ง และ สัมภาษณ์เชิงลึก สอบถามรายบุคคล ประชุมกลุ่ม จากผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงาน รพ.สต.ผู้สนับสนุนและประชาชนในรพ.สต. 12 แห่ง เก็บข้อมูลระหว่างเดือนสิงหาคมถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2552 พบว่า การสื่อสารและสร้างความเข้าใจต่อนโยบาย รพ.สต.ยังไม่ชัดเจน มีความคาดหวังเกินจริง และไม่มั่นใจในนโยบาย สำหรับการจัดกลุ่ม รพ.สต.ที่ใช้ตัวแปร 5 ตัว (ประชากร กำลังคน รายรับ เงินบำรุงคงเหลือ และเครื่องมืออุปกรณ์)พบว่า มีรพ.สต.ขนาดใหญ่ กลาง และเล็ก ร้อยละ 0.3, 18.7 และ 81.0 แตกต่างกับการใช้ตัวแปรประชากรเพียงอย่างเดียวที่คิดเป็น ร้อยละ 37.7, 55.4 และ 6.9 ตามลำดับ สำหรับการขับเคลื่อนนโยบายเกี่ยวกับโครงสร้างองค์กรและกลไกรองรับการบริหารจัดการ การเปลี่ยนป้ายชื่อ และตำแหน่งผู้บริหาร รพ.สต.ที่แตก ต่างกัน มีการใช้คู่มือการให้บริการของ รพ.สต.น้อย มีปัญหาและความต้องการสนับสนุน ทั้งด้านกำลังคน เครื่อง มืออุปกรณ์ โครงสร้างพื้นฐาน และการเงินการคลัง การจัดบริการสุขภาพในบางพื้นที่ยังไม่เห็นความแตกต่างมากนัก สำหรับประชาชนส่วนใหญ่ไปใช้บริการที่ รพ.สต. และมีความคาดหวังในการพัฒนาคุณภาพบริการ ที่มากขึ้น

ข้อเสนอเชิงนโยบายควรมีการสื่อสาร ประชาสัมพันธ์และรับฟังความเห็นต่อนโยบายรพ.สต. มีนโยบายและแผนพัฒนารพ.สต.ระยะยาว โดยกำหนดเกณฑ์มาตรฐานและการประเมินผลให้ชัดเจน มีกฎหมายรองรับอย่างถูกต้อง มีโครงสร้างองค์กรกลไกรองรับเฉพาะ มีการกำหนดเป้าหมายการพัฒนาตามความเป็นจริงแบบ ค่อยเป็นค่อยไปด้วยระบบสนับสนุนที่เหมาะสม โดยมุ่งเน้นการแก้ไขปัญหากำลังคน พัฒนารูปแบบเครือข่ายบริการ การจัดบริการเชิงรุกมากกว่าเชิงรับ ถ่ายโอนภารกิจให้ท้องถิ่น และวิจัยประเมินผลเพื่อกำหนดขนาดและระดับการพัฒนาที่เหมาะสม