ประสิทธิผลเบื้องต้นของโปรแกรมค่ายปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพในกลุ่มเสี่ยง

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้ เป็นวิจัยกึ่งทดลอง แบบกลุ่มเดียววัดก่อน-หลัง มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิผลเบื้องต้นของโปรแกรมค่ายปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสี่ยงภาวะอ้วนลงพุง โดยใช้กรอบแนวคิดการปรับพฤติกรรมทางปัญญา (cognitive behavior modification, CBM) ในรูปแบบกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ ผสมผสานกับการละลายพฤติกรรม ให้ความรู้ และเสริมสร้างทักษะในการเรียนรู้ร่วมกัน กลุ่มทดลองเป็นกลุ่มเสี่ยงภาวะอ้วนลงพุงที่เป็นชาวบ้านทั่วไป เลือกโดยวิธีการสุ่มอย่างง่ายในเขตอำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน จำนวน 24 คน การศึกษาระหว่างเดือนมกราคม-มีนาคม 2555 เป็นระยะเวลา 12 สัปดาห์ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือแบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบวัดความรู้และเจตกติเกี่ยวกับการบริโภคอาหารและการออกกำลังกายแบบสอบถามความพึ่งพอใจ แบบบันทึกข้อมูลสุขภาวะ ได้แก่ นำหนักตัว เส้นรอบเอว และดัชนี่มวลกายเครื่องมือที่ใช้ในการทดลองคือ โปรแกรมค่ายปรับเปลี่ยนพฤติกรรมกลุ่มเสี่ยงภาวะอ้วนลงพุง ทดสอบเครื่อง มือความตรงตามเนื้อหาแบบเผชิญหน้าจากผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน และค่าความเชื่อมั่นของแบบทดสอบวัดความรู้ได้ค่า KR 0.75 แบบสอบถามด้านเจตคติได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟา ของ ครอนบาค (Cronbach's alpha coeffi cient) เท่ากับ 0.83 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา (ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน)และสถิติเชิงอนุมานใช้สถิติ paired simple t-test ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05

การวิจัยพบว่าหลังการเข้าร่วมโปรแกรมค่ายปรับเปลี่ยนพฤติกรรม กลุ่มทดลองมีระดับความรู้ เพิ่มขึ้นจาก 10.50 เป็น 12.96 (95% CI 1.63, 3.28) เจตคติ เพิ่มขึ้นจาก 3.66 เป็น 4.04 (95% CI 0.22. 0.40) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ <0.01 กลุ่มทดลองสามารถลดน้ำหนักตัวลงอยู่ในเกณฑ์ลดเสี่ยง 6 ราย (25%) น้ำหนักเฉลี่ยลดลงได้ 2.63 กก. (95% CI 2.03, 3.22) เส้นรอบเอวลดลงอยู่ในเกณฑ์ลดเสี่ยง 7 ราย (29.2%) รอบเอวเฉลี่ยลดลงได้ 3.92 ซม. (95% CI 3.13, 4.70) ดัชนีมวลกายลดลงได้ตามเกณฑ์ 6 ราย (25%) ดัชนีมวลกายเฉลี่ยลดลงได้ 1.08 กก./ม.² (95% CI 0.83, 1.34) ส่วนค่าเฉลี่ยคะแนนความพึงพอใจอยู่ระดับมาก (4.25. 0.61)

สรุปได้ว่า โปรแกรมค่ายปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในกลุ่มเสียงภาวะอ้วนลงพุง สามารถเพิ่มระดับความรู้เจตคติ ซั่งส่งผลต่อการลดนำหนักตัว เส้นรอบเอว และดัชนิมวลกายอย่างได้ผล เหมาะสมสำหรับบุคลากรทางด้านสาธารณสุขนำไปใช้เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ แต่ยังไม่เหมาะสมในการลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในกลุ่มภาวะอ้วนลงพุง