การพัฒนาโปรแกรมส่งเสริมพฤติกรรมการคัดแยกขยะมูลฝอยในครัวเรือนของประชาชน สำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

บทคัดย่อ

ปัจจุบันวิกฤตปัญหาขยะมูลฝอยถือเป็นหนึ่งในปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ การแก้ไขปัญหาที่ การจัดการขยะต้นทางหรือในระดับครัวเรือนจึงน่าจะเป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาได้อย่างยั่งยืน โดยเฉพาะองค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นที่เป็นผู้รับผิดชอบหลักในเรื่องดังกล่าว การวิจัยครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาโปรแกรมการ ส่งเสริมพฤติกรรมการคัดแยกขยะมูลฝอยในครัวเรือนของประชาชนสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นโดยการ ประยุกต์ใช้ Intervention Mapping ในการพัฒนา ซึ่งประกอบด้วย 6 ขั้นตอน ได้แก่ (1) การวิเคราะห์ปัญหา (2) การออกแบบตารางสัมพันธ์เพื่อการกำหนดวัตถุประสงค์ในการเปลี่ยนปัจจัยเชิงสาเหตุ (3) การกำหนดทฤษฎี กระบวนการ และกลยุทธ์ในการประยุกต์ใช้ (4) การคัดเลือกกระบวนการและกลยุทธ์เพื่อการออกแบบโปรแกรม (5) การกำหนดแผนงานการดำเนินการเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน และ (6) การสร้างแผนการประเมินผล โดยการ ยกร่างโปรแกรมฯ และนำไปให้ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 5 ราย วิพากษ์และประเมินคุณภาพของโปรแกรมฯ วิเคราะห์ ข้อมูลด้วยค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการศึกษา พบว่า โปรแกรมฯ ที่พัฒนาตามกระบวนการดังกล่าวมี องค์ประกอบ คือ (1) หลักการและเหตุผล (2) วัตถุประสงค์ของโปรแกรม (3) บทบาทและหน้าที่ของบุคลากรที่ เกี่ยวข้อง (4) โครงสร้างและกิจกรรมของโปรแกรม (5) การประเมินผลโปรแกรม และ (6) เงื่อนไขแห่งความสำเร็จ ผลการประเมินคุณภาพในภาพรวมของโปรแกรมที่พัฒนาขึ้นอยู่ในระดับมากที่สุด เมื่อพิจารณารายด้าน ได้แก่ ด้าน ความถูกต้อง ด้านความเหมาะสม และด้านความเป็นไปได้ในการปฏิบัติ ผ่านเกณฑ์คุณภาพในระดับมากที่สุด ส่วน ด้านความเป็นประโยชน์ และด้านความเป็นปรนัยทั่วไปผ่านเกณฑ์คุณภาพในระดับมาก การวิจัยครั้งนี้จึงมีข้อเสนอ แนะว่า องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรนำโปรแกรมที่พัฒนาขึ้นไปสู่การปฏิบัติเพื่อให้ประชาชนเกิดพฤติกรรมการ คัดแยกขยะมูลฝอยในครัวเรือนที่ยั่งยืนต่อไป