พฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้ป่วย โรคเบาหวานในพื้นที่สาธารณสุขเขต 4

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปริมาณและคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวานในเขตเมืองและชนบทจังหวัดอ่างทองและนนทบุรีที่เน้นการควบคุมอาหาร การออกกำลังกายการใช้ยารักษา การดูแลสุขภาพกายและใจ และการติดตามผลการรักษา กลุ่มตัวอย่างคือผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน ตามคุณสมบัติที่กำหนดจำนวน 120 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์เชิงลึกที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น เก็บข้อมูลระหว่างเดือนมิถุนายน - สิงหาคม 2549 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้สถิติร้อยละ ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหาในลักษณะของการจำแนกคำตอบของผู้ป่วยแต่ละคนแล้วนำไปเรียบเรียงนำเสนอความคิดเห็น แนวคิดและประสบการณ์ในการดูแลตนเอง

การวิจัยพบว่า ก่อนป่วย ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่เคยรู้จักโรคเบาหวาน ไม่ทราบสาเหตุการเกิดโรครวมทั้งการป้องกันและการรักษา ขณะป่วยได้รับคำแนะนำในการปฏิบัติตัวและดูแลตนเองตามบริบทของแต่ละโรง-พยาบาล ส่วนใหญ่รับรู้ว่าโรคเบาหวานรักษาไม่หาย คุมเบาหวานได้ไม่ดี ผู้ป่วยชนบทคุมเบาหวานได้ดีกว่าเขตเมือง (20% และ 3% ตามลำดับ) ส่วนใหญ่ไม่ทราบค่าดัชนีมวลกาย รอบเอวของตนเอง อาการเตือนของภาวะน้ำตาลในเลือดสูงและภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำไม่วิตกกังวลเรื่องการรักษามีปัญหาการควบคุมเบาหวาน คือขาดการควบคุมอาหารอย่างจริงจัง ออกกำลังกายไม่เพียงพอ ให้ความสนใจต่อการใช้ยารักษามากกว่าการควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย

ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่าประชาชนกลุ่มเสียงเข้าถึงความรู้โรคเบาหวานน้อย ทำให้ขาดการดูแลตนเอง จึงจำเป็นต้องสื่อสารความเสี่ยงเพื่อสร้างความตระหนักให้ประชาชนทั่วไปหันมาสนใจตนเองมากขึ้น ควรจัด ทีมดูแผผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ประกอบด้วยแพทย์ โภชนากร พยาบาล เภสัชกร เป็นต้น