ความร่วมมือในการพัฒนางานสาธารณสุขชายแดนไทย-พม่าระหว่างหน่วยงานภาครัฐ และองค์กรเอกชน

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพ ร่วมกับการศึกษาข้อมูลเชิงปริมาณ เพื่อศึกษาสถานการณ์และการดำเนินงานความร่วมมือในการพัฒนางานสาธารณสุขชายแคนไทย-พม่า เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการใช้วิธีการสนทนากลุ่มเจ้าหน้าที่สาธารณสุข และนักวิชาการที่ปฏิบัติงานด้านสาธารณสุขชายแดนไทย-พม่า และเจ้าหน้าที่องค์การเอกชนที่ดำเนินงานในพื้นที่ชายแดนไทย-พม่าในเขตประเทศไทยและการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้บริหารใน 10 จังหวัดชายแคนไทย-พม่า รวมทั้งผู้บริหารส่วนกลางที่รับผิดชอบงานสาธารณสุขชายแคนและผู้มีประสบการณ์การดำเนินงานสาธารณสุขระหว่างประเทศ การสังเกตการณ์ในพื้นที่ และการศึกษาข้อมูลทุติยภูมิการวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสาร รายงานและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง การตรวจสอบข้อมูลที่ได้โดยการเปรียบเทียบข้อมูลที่ได้จากการเก็บรวบรวม คือ 1) ข้อมูลจากตัวบุคคล 2) ข้อมูลจากเอกสาร รายงานและงาน วิจัยที่เกี่ยวข้อง และ 3) ข้อเท็จจริงที่ผู้วิจัยพบเห็นในพื้นที่ เพื่อตรวจทานและกลั่นกรองข้อมูล ระยะเวลาที่ศึกษา ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2546 ถึงมิถุนายน 2547 ผลการศึกษา พบว่า สถานการณ์ปัญหาสาธารณสุขชายแดนไทย-หม่าที่สำคัญ ได้แก่ 1) ปัญหาโรคติดต่อที่สำคัญ 2) ความไม่ครอบคลุมในการสร้างเสริมสุขภาพ 3) อนามัยสิ่งแวดล้อมที่ไม่ถูกสุขลักษณะ และ 4) ปัญหายาเสพติดบนพื้นที่สูง สำหรับสถานการณ์การดำเนินงานความร่วมมือด้านสาธารณสุขระหว่างหน่วยงานภาครัฐและองค์กรเอกชน พบว่า หน่วยงานสาธารณสุขภาครัฐได้มีการดำเนินงานกับองค์กรเอกชนอยู่แล้ว 8 จังหวัด และมี 2 จังหวัดที่ไม่พบองค์กรเอกชนดำเนินงาน รูปแบบของความร่วมมือมี 2 รูปแบบคือ 1) ความร่วมมือภายในประเทศ และ 2) ความ ร่วมมือระหว่างประเทศ โดยมีปัจจัยแห่งความสำเร็จของความร่วมมือ ได้แก่ การเห็นความสำคัญของการดำเนินงานสาธารณสุขชายแดน ไทย-พม่า ส่วนปัจจัยแห่งความลัมเหลวของความร่วมมือ ได้แก่ การไม่มีนโยบายสาธารณสุขชายแคนไทย-พม่าที่ชัดเจน และภาษาที่ใช้ในการสื่อสารที่แตกต่างกัน จึงควรวางรูปแบบความร่วมมือโดยขึ้นอยู่กับความพร้อมของแต่ละพื้นที่และทักษะที่จำเป็นสำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขพื้นที่ได้แก่กระบวนทัศน์ในการพัฒนาแนวใหม่ เทคนิคการทำงานเชิงรุก ทักษะด้านการสื่อสาร นอกจากนี้กระทรวงสาธารณสุขควรมีหน่วยงานหลักที่รับผิดชอบในการประสานงานความร่วมมืองานสาธารณสุขชายแดนไทย-พม่า ทั้งในระดับส่วนกลางและส่วนภูมิภาค