บทเรียนการบริหารสถานการณ์ฉุกเฉินด้านสาธารณสุข: กรณีศึกษาสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ในจังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อถอดบทเรียนการบริหารสถานการณ์ฉุกเฉินด้านสาธารณสุขในกรณีศึกษา การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ของจังหวัดชลบุรีทีเป็นจังหวัดสำคัญในภาคตะวันออกตามโครงการเขตพัฒนาพิเศษ ภาคตะวันออก ตั้งแต่เดือนมกราคม พ.ศ. 2563 - เดือนกันยายน พ.ศ. 2565 ตามกรอบแนวคิดการวิจัยทีบูรณาการ ่ กรอบการพัฒนาระบบสุขภาพ six building block of health system และวงจรการบริหารภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข (2P2R) เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้การสัมภาษณ์และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลตามหลักการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ร่วมกับการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงแก่นสาระ ผลการศึกษาพบว่า (1) คณะกรรมการโรคติดต่อจังหวัดชลบุรี ได้แสดง ภาวะผู้นำในการจัดการเชิงรูปธรรมด้วยข้อมูลสารสนเทศด้านสุขภาพ (2) กำลังคนทั้งภาคสุขภาพและนอกภาคสุขภาพ ได้เรียนรู้การปฏิบัติงานผ่านการสอนงานและติดตามอย่างต่อเนื่อง (3) จัดหาและจัดสรรงบประมาณ เวชภัณฑ์ ยา และวัคซีนจากหน่วยงานภาครัฐและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (4) ระบบข้อมูลสารสนเทศด้านสุขภาพจากเครือข่าย ความร่วมมือระหว่างภาครัฐ เอกชน และภาคประชาชนทั้งระดับจังหวัดและระดับท้องถิ่น (5) การเงินการคลังด้านสุขภาพเป็นไปตามการใช้งบประมาณตามภารกิจ และ (6) การให้บริการสุขภาพ ได้ดำเนินการที่สอดคล้องกับ มาตรการการจัดการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข ทั้งระยะก่อนเกิดสถานการณ์ที่เน้นการเตรียมความพร้อมของหน่วย ปฏิบัติการควบคุมโรคติดต่อในระดับพื้นที่ ระยะเกิดสถานการณ์ที่เฝ้ าระวังและค้นหาผู้ป่ วยอย่างถี่ถ้วน พร้อมกับ สื่อสารประชาชนในวงกว้างอย่างต่อเนื่อง และระยะหลังเกิดเหตุการณ์ ได้กำหนดมาตรการในสถานศึกษา สถานประกอบการและร้านอาหารเพื่อเตรียมเข้าสู่ระยะผ่อนคลายมาตรการจนเป็นโรคติดต่อที่ต้องเฝ้ าระวัง จากบทเรียน ในครั้งนี้มีความท้าทายในเรื่อง การตัดสินใจควบคุมโรคควบคู่กับเศรษฐกิจ การสื่อสารความเสี่ยงในการจัดการกับ ภาวะวิกฤต ดังนั้น จึงมีข้อเสนอแนะเรื่องการเตรียมจัดแผนบริหารจัดการภาวะฉุกเฉินโรคอุบัติใหม่แบบมีส่วนร่วม ทุกภาคส่วนรวมถึงภาคธุรกิจ ให้พร้อมต่อการเฝ้ าระวังและป้ องกันควบคุมโรคตามบริบทพื้นที