การศึกษาเพื่อชะลอไตเสื่อมสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังโรงพยาบาลคลองขลุง: จากงานวิจัยสู่การปฏิบัติ

บทคัดย่อ

การศึกษามีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลลัพธ์ของการดำเนินงานคลินิกโรคไตเรื้อรังของโรงพยาบาลคลองขลุง ซึ่งเป็นงานบริการประจำหลังได้รับการวิจัยและพัฒนาจนมีประสิทธิผลในการชะลอการเสื่อมของไต และวิเคราะห์หา ปัจจัยที่ทำให้ผู้ป่วยเปลี่ยนไปสู่โรคไตเรื้อรังระยะ 5 แม้การชะลอการเสื่อมไตมีผลลัพธ์ที่ดี ประชากรศึกษาคือผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะ 3 และ 4 ที่ดูแลในคลินิกชะลอไตเสื่อมช่วงปีงบประมาณ 2556 - 2558 จำนวน 1,270, 1,444และ 1,752 คนตามลำดับ มีผู้ป่วยที่ดูแลต่อเนื่องครบ 3 ปีรวม 954 คน เริ่มจากการจัดตั้งคลินิกและดำเนินงานตาม รูปแบบที่กำหนด ประกอบด้วย 6 ขั้นตอน ได้แก่ การคัดกรองโรคไตเรื้อรัง การจัดระบบบริการ กระบวนการดูแลด้วย ทีมสหวิชาชีพ การจัดตารางตรวจชันสูตรและการเก็บบันทึกข้อมูล การประเมินใช้ตัวแปรสำคัญรวม 18 ตัว ได้แก่ อายุ เพศ, Scr, eGFR, FBS, HbA1C, cholesterol, TG, LDL, uric acid, Hct, Hb, SBP, DBP, BMI รอบเอว และปริมาณยา ACEI และ ARB การวิเคราะห์ใช้ทั้งวิธีสถิติพรรณนาและสถิติวิเคราะห์แบบ repeated ANOVA และ logistic regression เพื่อประเมินผลลัพธ์การดำเนินงาน ผลวิเคราะห์พบว่าการดำเนินงานคลินิกชะลอไตเสื่อมโรงพยาบาลคลองขลุงสามารถชะลอการเสื่อมของไตได้อย่างมีนัยสำคัญ เพราะค่าเฉลี่ย eGFR ลดลงน้อยกว่า 4 ml/min/1.73m² หลังจาก 2 ปี นอกจากนี้ผู้ป่วยสามารถควบคุมน้ำตาลในเลือดและไขมันได้ดีขึ้น แม้ความดันโลหิตและดัชนีมวลกายจะเลวลงกว่าเดิม การคงที่ของระยะ 3 และ 4 พบมากกว่าร้อยละ 70.0 ผู้ป่วยที่มี eGFR ลดลงมากกว่า 1 ml/min/ 1.73m² /เดือน มีแนวโน้มลดลงได้ดี พบว่ามี 5 ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเสื่อมไตจนกลายเป็น CKD ระยะ 5 อย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) ได้แก่ อายุ ระดับ cholesterol, urine microalbumin, urine protein และการใช้ยา ARBs