การศึกษาปัจจัยทำนายความเครียดของมารดาหลังคลอด โรงพยาบาลชุมแพ จังหวัดขอนแก่น
คำสำคัญ:
ความเครียด, ความเครียดหลังคลอด, มารดาหลังคลอดบทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยทำนายความเครียดของมารดาหลังคลอด ในโรงพยาบาลชุมแพ จังหวัดขอนแก่น ใน 48-72 ชั่วโมงหลังคลอด ทุกรายที่อยู่ในเกณฑ์การคัดเลือกกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 306 คนตั้งแต่วันเดือนกรกฎาคมถึงตุลาคม พ.ศ. 2566 เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถามข้อมูลทั่วไป ได้ค่าความตรงเชิงเนื้อหาเท่ากับ 1 และแบบประเมินความเครียด ST5 ได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาคเท่ากับ 0.8 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา สถิติไคสแควร์และการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติกแบบ 2 กลุ่ม ผลการศึกษาพบความเครียดของมารดาหลังคลอดระดับปานกลางถึงระดับมากร้อยละ 15.7 แยกเป็นระดับปานกลางร้อยละ 13.7 ระดับมากร้อยละ 2.0 ปัจจัยทำนายความเครียดมารดาหลังคลอดได้คือ มีปัญหาทางจิตใจ (ORadj=18.4, p<0.01) มีภาวะแทรกซ้อนหลังคลอด (ORadj=17.4, p<0.001) ความสัมพันธ์ในครอบครัวไม่ดี (ORadj=5.4, p<0.001) ระยะเวลาที่ตั้งใจเลี้ยงลูกด้วยนมแม่น้อยกว่า 6 เดือน (ORadj=4.3, p<0.01) และมีความวิตกกังวลระหว่างตั้งครรภ์ (ORadj=3.1, p<0.05) โดยสามารถอธิบายความแปรปรวนของความเครียดของมารดาหลังคลอดได้ร้อยละ 42 (R2=0.42, p<0.001) สรุปความเครียดของมารดาหลังคลอดระดับปานกลางถึงมากพบค่อนข้างมาก ปัญหาทางจิตใจ ภาวะแทรกซ้อนหลังคลอด ความสัมพันธ์ในครอบครัว ระยะเวลาที่ตั้งใจเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และความวิตกกังวลระหว่างตั้งครรภ์ สามารถร่วมทำนายความเครียดของมารดาหลังคลอดได้ ดังนั้นในการดูแลมารดาหลังคลอดจึงควรประเมินความเครียดและปัจจัยเสี่ยงทุกราย เพื่อให้การเฝ้าระวัง ให้คำปรึกษาในมารดาที่มีความเครียดและมีปัจจัยเสี่ยง และส่งต่อเพื่อการรักษาในมารดาที่มีความเครียดมาก เพื่อป้องกันผลกระทบต่อสุขภาพมารดาและการเลี้ยงดูทารก
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Wang Y, Gu J, Zhang F, Xu X. The effect of perceived social support on postpartum stress: the mediating roles
of marital satisfaction and maternal postnatal attachment. Women’s Health [Internet]. 2023 [cited 2024 Jan 19].
Available from: https://doi.org/10.1186/s12905- 023-02593-9
สุภัสสรา ภูเมฆ, เอกชัย โควาวิสารัตน์, มาลี เกื้อนพกุล, วรัญญา แสงพิทักษ์. ปัจจัยทำนายความผิดปกติหลังเกิดความเครียดที่สะเทือนใจ
ของมารดาหลังคลอดที่มารับบริการที่โรงพยาบาลราชวิถี. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล 2565;38(2):246-58.
Yakupova V, Suarez A. Postpartum PTSD and birth experience in Russian-speaking women. Midwifery [Internet].
[cited 2023 Nov 20];112:103385. Available from: https://doi.org/10.1016/j.midw.2022.103385
Walker LO, Murry N. Maternal stressors and coping strategies during the extended postpartum period: a retrospective
analysis with contemporary implications. Women’s Health 2022;3(1):104-14.
กาญจนา พันธุ์พานิช. การศึกษาความเครียดของมารดาหลังคลอด โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพราชบุรี. ราชบุรี: ศูนย์อนามัยที่ 5; 2563.
สร้อย อนุสรณ์ธีรกุล, สุภาพักตร์ หาญกล้า, อัญชลี อ้วนแก้ว, ณัฏฐากุล บึงมุม. ความเครียด ความเสี่ยงเป็นโรคซึมเศร้า และภาวะซึมเศร้าในมารดาหลังคลอด. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี 2566;34(2):225–36.
นลินี สิทธิบุญมา, กรรณิการ์ กันธะรักษา, บังอร ศุภวิทิตพัฒนา. ความเครียด การสนับสนุนทางสังคมและภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของผู้เป็นมารดาครั้งแรก. พยาบาลสาร 2563;47(2):169-79.
Dekel S, Ein-Dor T, Berman Z, Barsoumian I, Agarwal S, Pitman RK. Delivery mode is associated with maternal mental health following childbirth. Arch Womens Ment Health 2019;22(6):817–24.
Romero G, Huth-Bocks A, Puro-Gallagher E, Riggs J. Maternal prenatal depression, PTSD, and problematic parenting: the mediating role of maternal perceptions of infant emotion. J Reprod Infant Psychol 2021;39(2):125–39.
Oyetunji A, Chandra P. Postpartum stress and infant outcome: a review of current literature. Psychiatry Res
[Internet]. 2020 [cited 2023 Dec 02]. Available from: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112769
Wang Y, Gu J, Gao Y, Lu Y, Zhang F, Xu X. Postpartum stress in the first 6 months after delivery: a longitudinal
study in Nantong, China. BMJ Open [Internet]. 2023 [cited 2023 Dec 22];13(10):e073796. Available from: https://doi.org/10.1136/bmjopen-2023- 073796
Gila-Díaz A, Carrillo GH, López de Pablo AL, Arribas SM, Ramiro-Cortijo D. Association between maternal
postpartum depression, stress, optimism, and breastfeeding pattern in the first six months. Int J Environ Res
Public Health [Internet]. 2020 [cited 2023 Dec 02];17(19):7153. Available from: https://doi.org/10.3390/ijerph17197153
Radoš SN, Brekalo M, Matijaš M. Measuring stress after childbirth: development and validation of the maternal
postpartum stress scale. J Reprod Infant Psychol 2023;41(1):65-77.
Ertan D, Hingray C, Burlacu E, Sterlé A, El-Hage W.Post-traumatic stress disorder following childbirth. BMC
Psychiatry [Internet]. 2021 [cited 2023 Nov 20]; 21(1):155. Available from: https://doi.org/10.1186/ s12888-021-03158-6
Grisbrook MA, Dewey D, Cuthbert C, McDonald S, Ntanda H, Giesbrecht GF, et al. Associations among
cesarean section birth, post-traumatic stress, and postpartum depression symptoms. Int J Environ Res Public Health [Internet]. 2022 [cited 2023 Nov 22];19(8): 4900. Available from: https://doi.org/10.3390/ ijerph19084900
Sudziute K, Murauskiene G, Jariene K, Jaras A, Minkauskiene M, Virginija Adomaitiene V, et al. Preexisting mental health disorders affect pregnancy and neonatal outcomes: a retrospective cohort study. BMC Pregnancy and Childbirth [Internet]. 2020 [cited 2023
Mollard E, Kupzyk K, Moore T. Postpartum stress and protective factors in women who gave birth in the United
States during the COVID-19 pandemic. Women’s Health [Internet]. 2021 [cited 2023 Dec 12];17: 17455065211042190. Available from: https://doi.org/10.1177/17455065211042190
Gakanda WI, Perera Gunathilake IAGM, Kahawala NL,Ranaweera AKP. Prevalence and associated factors of
posttraumatic stress disorder (PTSD) among a cohort of Srilankan post-partum mothers: a cross-sectional study.
BMC Pregnancy Childbirth [Internet]. 2021 [cited 2023 Dec 02];21(1):626. Available from: https://doi.
org/10.1186/s12884-021-04058-z
Ayers S, Crawley R, Webb R, Button S, Thornton A. What are women stressed about after birth? Birth [Internet].
[cited 2023 Dec 02];46(4):12455.Available from: https://doi.org/10.1111/birt.12455
โรงพยาบาลชุมแพ. สถิติการคลอดปี พ.ศ. 2565. ขอนแก่น: โรงพยาบาลชุมแพ; 2566.
กลุ่มงานอนามัยแม่และเด็ก สํานักส่งเสริมสุขภาพ. คู่มือการฝากครรภ์สำหรับบุคลากรสาธารณสุข. นนทบุรี: กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข; 2565.
Hsieh FY, Bloch DA, Larsen MD. A simple method of sample size calculation for linear and logistic regression.
Statist Med [Internet]. 1998 [cited 2022 May 10];17(14):1623-34. Available from: https://doi.org/101002/(SICI)1097-0258(19980730)17:143.0. CO;2-S
Israel GD. Determining sample size. Florida: Institute of Food and Agriculture Sciences; 1992.
Kazemi F, Masoumi SZ, Soltani F, Oshvandi K, Ghelichkhani S, Niazy Z. Postpartum women’s perception of stressors in the delivery ward: a qualitative study. BMC Res [Internet]. 2020 [cited 2023 Nov 20];13:335. Available from: https://doi.org/10.1186/s13104-020-05176-1 May 22];20(1):419. Available from: https://doi.org/10.1186/s12884-020-03094-5
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
วิธีการอ้างอิง
ฉบับ
บท
การอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 กระทรวงสาธารณสุข
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
