ปัจจัยเสี่ยงของมารดาต่อการคลอดทารกแรกเกิด น้ำหนักน้อยในโรงพยาบาลสมเด็จพระพุทธเลิศหล้า

บทคัดย่อ

ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศเพิ่มอัตราการตายและป่วยของทารกแรกเกิด รวมถึงความผิดปรกติด้านพัฒนาการ ผู้วิจัยได้ศึกษาปัจจัยเสี่ยงของมารคาต่อการเกิดทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยในหญิงที่มาฝากครรภ์และคลอดที่โรงพยาบาลสมเด็จพระพุทธเลิศหล้า สมุทรสงคราม ระหว่างวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 ถึง 31 มิถุนายน 2553 (retrospective case-control study) และมีอายุครรภ์เท่ากับหรือมากกว่า 28 สัปดาห์ จำนวน 2,533 ราย แบ่งกลุ่มตัวอย่าง 456 รายเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มศึกษาได้แก่ มารดา ที่คลอดทารกแรกเกิดน้ำหนักต่ำกว่า 2,500 กรัม 228 ราย และกลุ่มควบคุมได้แก่ มารดาที่คลอดทารกคนถัดมาที่มีน้ำหนักแรกเกิดตั้งแต่ 2,500 กรัมขึ้นไป 228 ราย โดยไม่รวมถึงมารดาที่คลอดทารกที่มีความผิดปรกติรวบรวมข้อมูลจากรายงานการคลอดและเวชระเบียนของมารดาและทารก บันทึกปัจจัยเสี่ยงด้านเศรษฐกิจ สังคมและพฤติกรรมปัจจัยด้านชีววิทยาและปัจจัยด้านการตั้งครรภ์วิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจับเสี่ยงด้วยสถิติ chi-square test, odds ratio และ 95% confidence interval (95%CI) พบปัจจัยเสียงต่อการเกิดทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยได้แก่ การศึกษาระดับประถมศึกษาหรือต่ำกว่า ความสูงมารดาน้อยกว่า 150 เซนติเมตร น้ำหนักมารคาก่อนการตั้งครรภ์น้อยกว่า 45 กิโลกรัม น้ำหนักเพิ่มระหว่างตั้งครรภ์น้อยกว่า 10 กิโลกรัม ค่า ดัชนีมวลกายก่อนการตั้งครรภ์น้อยกว่า 20 กิโลกรัมต่อตารางเมตร ภาวะความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์ อายุครรภ์เมื่อคลอดน้อยกว่า 37 สัปดาห์ ภาวะถุงน้ำคร่ำแตกก่อนการเจ็บครรภ์ การตั้งครรภ์แฝดและประวัติคลอดทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยหรือคลอดก่อนกำหนด ส่วนปัจจัยที่ไม่มีความสัมพันธ์ต่อการเกิดทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยได้แก่ อายุมารดา อาชีพ รายได้ ลำดับการตั้งครรภ์ การฝากครรภ์ไม่ครบตามเกณฑ์คุณภาพ 4ครั้ง ประวัติการผ่าตัดคลอด ประวัติการเสียชีวิตของทารกในครรภ์ หรือการแท้งบุตร การมีเลือดออกทางช่องคลอดขณะตั้งครรภ์ ภาวะโลหิตจางขณะตั้งครรภ์ โรคประจำตัวของมารดา และการสูบบุหรี่ เมื่อนำปัจจัยเสียงที่มีนัยสำคัญทางสถิตมาทำการวิเคราะห์การถดถอยโลจิสติกพหุคุณ (multiple logistic regression) พบว่า ปัจจัยเสี่ยงที่สัมพันธ์กับน้ำหนักแรกเกิดน้อยมากที่สุดคือ การตั้งครรภ์แฝด (adjusted OR 15.554, 95% CI 3.927, 61.609) อายุครรภ์เมื่อคลอดน้อยกว่า 37 สัปดาห์ (adjusted OR 12.170, 95% CI 6.438, 23.004) ภาวะความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์ (adjusted OR 5.468, 95% CI 2.123, 14.083) น้ำหนักเพิ่มระหว่างตั้ง ครรภ์น้อยกว่า 10 กิโลกรัม (adjusted OR 3.571, 95%6 CI 2.141, 5.958) ความสูงของมารดาน้อยกว่า 150 เซนดิเมตร (adjusted OR 2.377, 95% CI 1.097, 5.153) และค่าดัชนีมวลกายก่อนการตังครรภ์น้อยกว่า 20 กิโลกรัมต่อตารางเมตร (adjusted OR 1.827, 95% CI 1.021, 3.271) ดังนั้นจึงควรเพิ่มการเฝ้าระวังดูแลมารดาตั้งครรภ์แฝด ป้องกันการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด ลดภาวะความคันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์ รวมทั้ง ส่งเสริมให้มารดามีโภชนาการที่เหมาะสม และเร่งพัฒนาปรับปรุงคุณภาพงานอนามัยแม่และเด็กไปพร้อมๆ กันจะสามารถลดอุบัติการและภาวะแทรกซ้อนของทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยลงได้