การพัฒนาระบบบริการพยาบาลในสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา นวมินทราชินี และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัด

บทคัดย่อ

การวิจัยและพัฒนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนา ศึกษาประสิทธิผล และจัดทำข้อเสนอแนะเชิงนโยบายของระบบบริการพยาบาลในสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา นวมินทราชินี (สอน.) และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) ดำเนินการระหว่างเดือน มีนาคม 2566 ถึง กันยายน 2567 มี 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาสถานการณ์ระบบบริการพยาบาลฯ กลุ่มตัวอย่าง คือ 1) ผู้บริหารของ อบจ. 2 ราย และพยาบาลวิชาชีพ 147 ราย ระยะที่ 2 พัฒนาและทดลองระบบบริการพยาบาลฯ กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ทรงคุณวุฒิ 5 ท่าน และพยาบาลวิชาชีพ 71 ราย และระยะที่ 3 ศึกษาประสิทธิผลของระบบบริการพยาบาลฯ กลุ่มตัวอย่าง คือ พยาบาลวิชาชีพ 71 ราย และผู้บริหารของ อบจ./สอน./รพ.สต. 3 ราย ผลการศึกษา พบว่า ระบบบริการพยาบาลฯ ที่พัฒนาขึ้น มี 4 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) แนวทางการจัดระบบบริการพยาบาลฯ 2) โปรแกรมเสริมสร้างศักยภาพพยาบาล 3) แนวทางการนิเทศการพยาบาล และ 4) แนวทางการจัดเก็บตัวชี้วัดทางการพยาบาล ผลการศึกษาประสิทธิผลของระบบบริการพยาบาลฯ พบว่า (1) คะแนนความรู้ของพยาบาลวิชาชีพ มีคะแนนเฉลี่ยเพิ่มขึ้นหลังการใช้ระบบบริการพยาบาลฯ และหลังการได้รับโปรแกรมเสริมสร้างสมรรถนะฯ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 พยาบาลวิชาชีพมีความเข้าใจในบทบาทหน้าที่ของตนเองและมีความคิดเห็นต่อการปฏิบัติได้ตามแนวทางการจัดระบบบริการพยาบาลฯ อยู่ในระดับมาก และมีความพึงพอใจต่อระบบการบริการพยาบาลฯ อยู่ในระดับมาก (2) ผู้รับบริการมีความความพึงพอใจต่อระบบบริการพยาบาลฯ โดยรวมในระดับมาก (3) ผลลัพธ์ทางการพยาบาลสูงกว่าก่อนใช้ระบบบริการพยาบาลฯ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ระบบบริการพยาบาลฯ ที่พัฒนาขึ้นมีความเหมาะสม คล่องตัว ยืดหยุ่น และสามารถนำไปใช้ในการปฏิบัติงานได้ในสถานการณ์จริง และ (4) ข้อเสนอเสนอแนะสำหรับ อบจ. คือ ควรทำบันทึกความเข้าใจ (MOU) ร่วมกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดในแต่ละจังหวัด ควรให้ความสำคัญกับการพัฒนาศักยภาพของพยาบาลวิชาชีพ และวางแผนอัตรากำลังคนทางการพยาบาลให้สอดคล้องตามกรอบอัตรากำลังที่กำหนด สำหรับ ข้อเสนอแนะสำหรับกระทรวงสาธารณสุข คือ ควรมอบหมายผู้รับผิดชอบที่ชัดเจนในการนิเทศ ติดตาม กำกับคุณภาพการพยาบาล และช่วยเหลือสนับสนุนทางวิชาการ ให้ความสำคัญกับการเตรียมบุคลากรให้พร้อมกับการถ่ายโอนไป อบจ.