ระบบบริการปฐมภูมิเข้มแข็งรองรับสังคมสูงวัย

บทคัดย่อ

             การศึกษานี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาโดยการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ เพื่อจัดทำข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการพัฒนาระบบบริการปฐมภูมิ ให้สามารถรองรับสังคมสูงวัยในประเทศไทยได้อย่างมีประสิทธิผลและเป็นมิตรกับผู้สูงอายุ โดยการทบทวนวรรณกรรม และการสัมภาษณ์เชิงลึกในผู้สูงอายุ จำนวน 53 คน และบุคลากรทางการแพทย์ในพื้นที่ จำนวน 12 คน ในอำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ และอำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง ระหว่างวันที่ 7 สิงหาคม ถึง 6 ตุลาคม 2566 โดยใช้แบสอบถามเชิงปริมาณและคุณภาพ และนำมามาอภิปรายกลุ่มร่วมกับคณาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิจากกระทรวงสาธารณสุข เพื่อวิเคราะห์หาช่องว่างของระบบริการปฐมภูมิกับการดูแลปัญหาสุขภาพผู้สูงอาย โดยผลลัพธ์จากการศึกษาพบปัญหาดังนี้ (1) การชาดการลงทุนในระบบริการปฐมภูมิอย่างเพียงพอและต่อเนื่อง (2) ผู้สูงอายุชาดความรอบรู้ด้านสุขภาพและความสามารถในการดูแลตนเอง (self-care) ให้เหมาะสมตามวัย (3) ปัญหาด้านศักยภาพและคุณภาพของหน่วยบริการปฐมภูมิ (4) การจัดบริการของหน่ายบริการปฐมภูมิยังไม่ครบทุกมิติปัญหาที่สำคัญของผู้สูงอายุ และ (5) การถ่ายทอดนโยบายและทรัพยากรจากส่วนกลางไปสู่ระดับปฏิบัติการมีความคลาดเคลื่อน ดังนั้น เพื่อให้สามารถบรรลุเป้าหมายสำคัญของการดูแลผู้สูงอาย คือการสูงวัยอย่างมีสุขภาวะ (Healthy aging) กล่าวคือผู้สูงอายุสามารถพึ่งพาตนเองได้ มีสุขภาพที่ดีสมวัยและสามารถเข้าถึงบริการสุขภาพได้อย่างเท่าเทียม โดยเฉพาะระดับปฐมภูมิซึ่งเป็นหน่วยบริการที่ใกล้ชิดกับผู้สูงอายุมากที่สุด คณะผู้วิจัยได้สรุปข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและยุทธศาสตร์ ดังนี้ (1) เพิ่มการลงทุนในระบบริการปฐมภูมิเพื่อผู้สูงอายุ (2) ติดตาม กำกับ และถ่ายทอดนโยบายการดแลผู้สูงอายุให้ต่อเนื่องจากส่วนกลางไปถึงส่วนภูมิภาคและถึงประชาชน (3) สร้างมาตรฐานและยกระดับขีดความสามารถของหน่วยบริการปฐมภูมิ (4) เน้นการบริการเชิงรุกเข้าถึงผู้สูงอายุในชุมชน และ (5) ประชาชนมีความรอบรู้ด้านสุขภาพ ชุมชนมีส่วนร่วมบูรณาการงานสุขภาพปฐมภูมิ